مساقات چیست و چه شرایطی دارد؟
در این مقاله از دادخواه وکالت می خواهیم به بررسی مساقات چیست بپردازیم. قانون اسلامی دربرگیرنده عقود مشخص یا معین و نامشخص است. مساقات عقدی بوده که بر حسب شرایط از آن استفاده می شود. معامله در امور باغداری می تواند با عقد مساقات همراه باشد. زمانی که صاحب درخت و یا باغ برای هرس و رسیدگی به درختان، افرادی را به کار می گیرد. در این شرایط برای قانونی شدن فعالیت و معامله بین آن ها قراردادی وضع می گردد. این قرارداد بین مالک باغ و شخص عامل از طریق عقد مساقات صورت می پذیرد.
عقد مساقات چیست؟
گاهی با آگهی های مختلفی از باغداران در سایت ها مواجه می شویم با این هدف که در پی یافتن کسانی هستند تا بر روی باغ ها و زمین های آن ها فعالیت کنند. صاحب باغ بر اساس دلایل گوناگون، خود نمی تواند کار رسیدگی و مراقبت از درختان را به سرانجام برساند. از این رو فردی را استخدام می کند تا به وضعیت باغ او سامان بخشد. فعالیت این فرد بستگی به توافق طرفین و قطعی شدن قرارداد دارد. عموما قرارداد با این مضمون تنظیم می گردد که مالک باغ در مقابل خدماتی که عامل بر روی درختان انجام می دهد درصدی از میوه یا ثمر را به عنوان حق الزحمه برای او در نظر بگیرد.
گاهی عامل، موقع بهره برداری از باغ و ثمردهی با مالک شریک می شود. این مورد می تواند موقعی پیش آید که صاحب باغ، تمام کارهای مراقبتی درختان را به عامل واگذار کرده باشد. بر اساس محتوای این فعالیت، نوع عقد قانونی برای چنین قراردادی مساقات است.
کلمه مساقات به دادن آب، هرس و از بین بردن علف های هرز، کودهی و مواردی از این قبیل دلالت دارد. در زمینه زراعی نیز شرایط عقد مساقات فراهم می باشد. به این صورت که زمینی کشاورزی که تحت مالکیت یک شخص بوده به صورت شراکتی با فردی دیگر که سند مالکیت ندارد کاشته می شود. محصول برداشتی از این زمین بین آن ها تقسیم می گردد. در مساقات، علاوه بر تقسیم محصول می توان به تقسیم مبلغ فروش محصول نیز پرداخت.
ارکان عقد مساقات چیست؟
مساقات دارای ارکانی بوده که چهارچوب این عقد را تشکیل داذه اند. در این مطلب به بیان هر کدام از این ارکان به همراه توضیح مفصل آن ها خواهیم پرداخت.
- خطبه: یک متن مشخص که باید مورد قبول واقع گیرد تا قرارداد قانونی باشد.
- معامله کننده ها: منظور، طرف های معامله بوده که یکی صاحب باغ و دیگری شخص عامل است. برای صحت معامله لازم بوده که هر دو طرف سن قانونی داشته و دارای عقلی سالم باشند. علاوه بر این، نه مالک باغ و نه عامل برای چنین قراردادی نباید مورد اجبار قرار گیرند بلکه تمام مراحل باید با اختیار طرفین انجام شود.
- موضوع معامله: مشخص بودن مورد معامله شرطی مهم در مساقات به حساب می آید. به این صورت که باید نهال یا محدوده زمین کشاورزی مشخص باشد. داشتن ریشه موردی بوده که عقد مساقات بر آن تاکید می ورزد. محصولات کشاورزی که به صورت دوره ای کاشته شده و بعد از برداشت محصول ریشه آن ها در زمین نمی ماند در زمره مساقات قرار نخواهند گرفت.
شرایط مساقات چیست؟
مساقات نظیر هر عقد دیگری برای این که صورت قانونی به خود گیرد مستلزم موجود بودن شرایطی می باشد. اولین شرط این عقد، تمایل و رغبت مالک و عامل برای انجام چنین کاری است. مورد بعدی به روشن بودن محدوده کامل معامله و داشتن هدفی قانونی اختصاص دارد. موارد ذکر شده جزء شرایط عمومی مساقات به شمار می روند.
از جمله شرط خاص این عقد نوع فعالیتی است که باید صورت پذیرد. در واقع تهیه نهال و افزایش تعداد نهال ها و درختان یک باغ، جز قوانین مساقات محسوب نمی شود. شرایط مساقات زمانی صورت اجرایی صحیحی پیدا می کند که خدمات صرفا بر روی درختان موجود جهت ثمردهی بهتر رخ دهد.
خدمات منحصرا به آب دادن به موقع و به اندازه نهال، سم پاسی نهال، دادن کودهای تقویتی به نهال و از بین بردن علوفه های مزاحم اطلاق می گردد. چنانچه در مساقات این شرط وجود داشته باشد که کل ثمر برداشتی باید به دست مالک باغ و یا عاملی که بر روی باغ کار کرده برسد چنین شرطی باعث برهم خورد و ابطال عقد مساقات خواهد شد. در مساقات، عامل بدون کسب اجازه از مالک اختیار فسخ، اقاله و یا واگذاری معامله به دیگری را ندارد.
تفاوت مزارعه و مساقات چیست؟
مزارعه عقدی بوده که آن را بر روی زمین زراعی می بندند. در این عقد با فعالیت بر روی زمین، عامل با مالک در مقدار محصول شریک می شود. برای دریافت مطالب بیشتر درباره این موضوع، می توانید به مقاله عقد مزارعه چیست و چه احکامی دارد مراجعه کنید. مزارعه علی رغم شباهت هایی که با مساقات داشته دربرگیرنده تفاوت هایی نیز هست.
در مزارعه تاکید بر داشتن ریشه نهال یا بوته وجود ندارد. به این صورت که عقد مزراعه بر روی زمینی که به زیر کشت خیار یا هنداونه رفته صحیح است. در صورتی که بوته های بدون ریشه دایمی مشمول عقد مساقات قرار نمی گیرند.
دادن اجرت یا دستمزد یا حق العمل کاری تحت شرایط خاص در مساقات جایز است ولی در مزارعه باعث باطل شدن عقد می شود. در عقد مساقات بدون گرفتن رضایت کتبی از ملک نمی توان از فرد دیگری کمک گرفت. در مزارعه گرفتن شریک بدون اجازه صاحب باغ بلا مانع می باشد.
کلام آخر
مالک باغی که برای مراقبت از درختان، فردی را به استخدام در می آورد می تواند با شرایط مختلفی با او قرارداد ببندد. مالک یا به صورت ماهیانه به این شخص حقوق می پردازد یا این که در قرارداد مشخص می کند درصدی از میوه درخت را به او بدهد. به طور کلی این قرارداد بین دارنده باغ و شخص دیگر تحت عنوان عقد مساقات رقم می خورد. سعی شد در این مقاله به تمام مفاهیم مرتبط با عقد مساقات چیست اشاره کنیم.
