صغیر کیست؟ و انواع صغیر در حقوق
صغیر کیست و انواع صغیر در حقوق چه هستند، از سوالاتی اند که ما قصد داریم در این مقاله به آنها پاسخ دهیم. در این رابطه اغلب مواردی مانند فرق صغیر و یتیم، صغیر ممیز کیست، فرزند صغیر کیست، صغیر غیر ممیز، صغیر ممیز چند ساله است، صغیر ممیز در حقوق، اعمال حقوقی صغیر ممیز و احکام بچه صغیر مطرح می شوند.
واژه صغیر در قانون به فرد نابالغ محجور گفته می شود که به سن بلوغ نرسیده باشد و دارای دو قسم صغیر ممیز و صغیر غیر ممیز است. هیچ حق حقوقی به صغیر غیر ممیز تعلق نمی گیرد چراکه دارای قوه تمییز نیست و بر همین اساس نیز نمی تواند به منظور انجام اعمال حقوقی اراده ای داشته باشد. در خصوص صغیر ممیز، می توان برای وی قوه تمییز نسبی قائل بود. در این خصوص در متن مقاله مطالب بیشتری ذکر خواهد شد. این مورد در خصوص حضانت فرزندان بعد از طلاق نیز کارایی دارد.
کسانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند در قانون با نام صغیر شناخته می شوند. در این خصوص موارد قانونی جهت حمایت از آنها نیز در نظر گرفته شده است. همانطور که می دانید بر اساس قانون و شرع اسلامی، سن بلوغ برای دختران 9 سال و برای پسران 15 سال تمام می باشد. بر همین اساس نیز می توان تا حدودی واژه صغیر را معنا کرد. فرزند صغیر در واقع اشاره به همان واژه صغیر دارد و به یک معنا هستند. حضانت فرزند دختر بعد از طلاق نیز بر همین اساس تعیین می شود.
صغیر کیست؟
ما در این مطلب قصد داریم در ابتدا به صورت واضح و آشکار بگوییم که صغیر کیست و انواع صغیر در حقوق را بیان کنیم. صغیر ( مینور: Minor) یک اصطلاح حقوقی است که در خصوص کسانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند، مطرح می شود. بچه، کودک، خردسال، نوباوه و … از معانی هستند که می تواند برای واژه صغیر ذکر کرد.
همانطور که ذکر شد اصطلاح حقوقی صغیر خود بر دو نوع صغیر ممیز و غیر ممیز می باشد. هر کدام از این دو دارای تعریف مشخصی هستند که در مسائل حقوقی به این تعاریف استناد می شود. به همین علت باید به صورت جداگانه بررسی شوند. انواع صغیر در حقوق در ادامه به صورت مجزا ذکر خواهند شد.
صغیر غیر ممیز کیست؟
همانطور که در بحث اینکه صغیر کیست اشاره کردیم، یکی از انواع آن صغیر غیر ممیز می باشد. در سنین زیر 7 سالگی می توان از این اصطلاح برای کودکان استفاده کرد؛ چراکه در این سن کودک دارای قوه تمییز و درک نیست. وی نمی تواند زشت و زیبا را از هم تشخیص دهد و به همین دلیل اراده ای مبنی بر انجام امور و اعمال حقوقی نیز ندارد. در فقه نیز به این موضوع اشاره شده است که سنین زیر 7 سالگی، به عنوان سنین صغیر غیر ممیز شناخته شوند. نفقه فرزند صغیر نیز باید مطابق با قانون پرداخت شود.
صغیر ممیز کیست؟
یکی از انواع صغیر در حقوق، صغیر ممیز است که در این حالت کودک دارای قوه درک و تمیز به صورت نسبی می باشد. ما در مقدمه صغیر کیست نیز به این موضوع اشاره کردیم که در این حالت کودک می تواند اراده حقوقی نیز داشته باشد.
باید به این مورد اشاره شود که تعیین سن برای صغیر ممیز و غیر ممیز در فقه اسلامی انجام شده است اما در قانون حقوقی ایران سن خاصی مشخص نشده است! به همین دلیل اگر در این خصوص اختلافی ایجاد شود تشخیص آن بر عهده قاضی پرونده می باشد. قرائن موجود، اوضاع و احوال شخص می توانند از مواردی باشند که قاضی به آنها در این خصوص استناد می کند.
اغلب در صورت وجود اختلاف در نوع صغیر بودن کودک، قاضی حکم به عدم تمییز کودک می دهد. به این معنی که وی هنوز غیر ممیز است؛ زیرا در این خصوص شک وجود دارد و باید حکم قاضی مبنی بر عدم تمییز باشد تا رای وی عادلانه محسوب شود.
این موارد در قانون بسیار اهمیت دارند و بر اساس آن ها بین اعمال حقوقی صغیر ممیز و غیر ممیز فرق هایی وجود دارد. بر این اساس برخی از اعمال در خصوص صغیر ممیز می توانند صحیح باشند، حال آنکه برای صغیر غیر ممیز باطل هستند؛ زیرا وی از خود اراده ای ندارد.
صغیر ممیز چند ساله است؟
در ادامه بحث اینکه صغیر کیست، این سوال همواره مطرح می شود که صغیر ممیز چند ساله است؟ همانطور که در موارد بالا نیز اشاره شد صغیر ممیز کودک یا فرزندی است که بتواند بد و خوب را هم تشخیص دهد. قوای ذهنی و مغزی وی باید تا این حد پرورش پیدا کرده باشد تا بتواند دارای اراده حقوقی باشد.
کودک در این صورت باید بتواند معنای معامله را درک کند و از نظر فقها سن 7 سالگی برای صغیر ممیز در نظر گرفته شده است؛ اما از نظر قانونی نمی توان سن خاصی را ذکر کرد و تشخیص آن در این موارد بر عهده قاضی می باشد. باید گفت که در برخی از امور ممکن است یک مورد در فقه بیان شده باشد، اما در قانون وجود نداشته باشد. در چنین موادی دادگاه و قاضی تصمیم نهایی را اتخاذ می کند.
صغیر ممیز در حقوق
صغیر ممیز در حقوق دارای تعریف مشخصی است که در بالا نیز به آن اشاره شد. همانطور که می دانید سن بلوغ کودکان در اسلام برای دختر 9 سالگی و برای پسر 15 سالگی در نظر گرفته شده است. در خصوص صغیر ممیز نیز فقها سن 7 سالگی را مشخص کرده اند. تمامی کودکان از نظر قوای ذهنی یکسان نیستند و این امکان وجود دارد که سنین تعیین شده برای تشخیص صغیر ممیز متفاوت باشد. اگر کودک بتواند خوب و بد ، زشت و زیبا و … را از هم تشخیص دهد و دارای اراده حقوقی باشد، می توان وی را صغیر ممیز دانست که از نظر حقوقی موجه می باشد.
اعمال حقوقی صغیر ممیز
با توجه به اینکه تا این بخش دانستیم که صغیر کیست و انواع صغیر در حقوق چه هستند، حال باید در خصوص اعمال حقوقی وی مطالبی را بیان کنیم. در خصوص اعمال حقوقی صغیر ممیز باید گفت که وی می تواند در معاملات نیز بدون نیاز به اجازه سرپرست و قیم وارد شود! البته این مورد در صورتی امکان پذیر است که معامله برای وی بی ضرر باشد.
بر اساس ماده 1212 قانون مدنی، به طور کلی اگر معاملات مالی مربوط به صغیر باشند باطل محسوب می شوند. تنها در صورتی وی می تواند این معاملات را انجام دهد که مثلا بر اساس عرف صاحب یک ملک شود و این کار به مصلحت وی باشد.
احکام بچه صغیر
در ادامه بحث اینکه صغیر کیست باید در خصوص احکام بچه صغیر نیز مطالبی را ذکر کنیم. باید گفت که این مورد اغلب در خصوص ولایت ولی بر اموال کودک ذکر می شود. در خصوص اموال صغیر، اداره آنها تا هنگامی که وی هنوز غیر ممیز است، بر عهده کسانی مانند پدر، جد پدری و … می باشد. در قانون نیز بر همین اساس عمل می شود.
کلام آخر
به اینکه صغیر کیست و چه انواع حقوقی دارد، در این مقاله اشاره شد. همانطور که ذکر شد صغیر به دو نوع ممیز و غیر ممیز تقسیم بندی می شود. اقسام صغیر هر کدام دارای تعریف مشخصی هستند که در متن به آن اشاره شد. صغیر ممیز می تواند خوب و بد را تشخیص دهد و به همین دلیل این امکان برای وی وجود دارد که حتی معاملات ملکی را نیز بدون اجازه قیم خود انجام دهد. البته این موارد بستگی به رعایت شرایط عرفی و فقهی دارد.
