داوری در قانون چیست و شرایط آن
هنگامی که بین دو یا چند نفر دعوا و اختلافی رخ می دهد، از طریق داوری می توان دعوا را حل و فصل کرد. بنابراین داوری در قانون مفهومی بسیار مهم است. همه افراد نمی توانند در جایگاه داور قرار بگیرند و فردی که می خواهد به عنوان داور در محیط دادگاه حضور داشته باشد باید تمام دانش تئوری و عملی لازم برای داوری را فرا بگیرد. بدون دانستن نکات و قوانین داوری، امکان قضاوت وجود نخواهد داشت. در این مقاله از دادخواه وکالت می خواهیم داوری در قانون و شرایط آن را بررسی کنیم.
داوری در قانون چیست؟
داوری در لغت به معنای قضاوت و محاکمه کردن است. منظور از داوری قانونی آن دسته از قضاوت ها است که یا در دادگستری توسط قاضی، بازپرس و دادستان انجام می شود و یا این که توسط شخص مورد تایید طرفین دعوا صورت می گیرد. به طور کلی، داوری یعنی این که با استفاده از صلاحیت کسب شده در منصب قضاوت نشسته و با بررسی هایی که از اسناد موجود داشته و بر اساس شنیدن صحبت های طرفین دعوا به قضاوت بپردازد.
داور شخص ثالثی است که به جهت ختم دعوا وارد عمل می شود. در واقع داوری عملی است که طرفین دعوا باید موافق حضور آن باشند. با موافقت طرفین به وجود داور هر رای توسط داور تعیین می شود و طرفین دعوا باید مطیع رای داور باشند. نباید داوری را با واسطه گری در دعوا یکی دانست؛ زیرا واسطه گری از هر راه مثبتی استفاده می کند تا کسانی که طرفین دعوا هستند با یگدیگر به مصالحه برسند، در صورتی که در داوری به تمام واقعیات موجود در دعوا توجه می شود و با بررسی تمام آن چه که در زمان دعوا رخ داده رای نهایی صادر می گردد.
شرایط داوری حقوقی چگونه است؟
برای این که افراد بتوانند در منصب داور قرار گرفته و کار پایان دادن به دعوا را انجام دهند باید شرایط داوری حقوقی را داشته باشند؛ شرایطی که به قرار زیر است:
- سن: همه افراد در هرسنی نمی توانند به عنوان داور انتخاب شوند. کسانی که به سن بلوغ رسیده اند و دیگر شرایط داوری را دارند می توانند واجد داوری در قانون باشند.
- رضایت: برای آن که داوری از مسیر قانون انتخاب شود باید هر دو طرف نسبت به داور انتخاب شده رضایت داشته باشند و رای داور برای آن ها قابل پذیرش باشد.
- عدم وجود رابطه نسبی و سببی: کسانی که از نزدیکان طرفین دعوا به شمار می روند چه نزدیکان سببی و چه نزدیکان نسبی شرایط داوری کردن را نداشته و نمی توانند به عنوان داور انتخاب شوند.
- منع دادگاهی: کسانی که توسط دادگاه برای داوری کردن منع شده اند شرایط داوری را نخواهند داشت.
آیا ممکن است امتناع از شرایط داوری رخ دهد؟
در برخی مواقع ممکن است امتناع از داوری در قانون و یا شرایط آن پیش آید. در صورت بروز چنین مشکلی باید دعاوی حقوقی برگذار شده و به بررسی موضوع پرداخته شود؛ زیرا عدم توجه به شرایط داوری در انتخاب داور ممکن است باعث شود شروط و قوانین مشخص شده در تعیین داور نادیده گرفته شده و فردی به عنوان داور انتخاب شود که شرایط لازم را نداشته باشد.
به طور مثال در زمان امتناع ممکن است همسر و یا برادر طرفین دعوا در مقام داور برگزیده شوند که چنین انتصابی جنبه قانونی نخواهد داشت. به دلیل دخالت دادن غرایض شخصی در تصمیم گیری هیچ یک از بستگان نمی توانند از لحاظ قانونی داور بین دعوا باشند. علاوه بر این امتناع از داوری نیز وجود دارد. به این صورت که اگر فردی واجد شرایط داوری باشد ولی از داوری کردن امتناع داشته باشد می تواند این کار را نپذیرد. درصورت پذیرش داوری، فرد باید کار خود را به صورت تمام و کمال و با دقت کامل انجام دهد.
آیا عدول از شرایط داوری امکانپذیر است؟
هنگامی که دو طرف دعوا با یکدیگر قرار گذاشته و در صدد نقض قراردادی باشند که جهت انتخاب داور تنظیم کرده اند عدول از شرایط داوری رخ داده است. لازم به ذکر است که چنین کاری توسط دو طرف دعوا امکان پذیر می باشد و فرد دیگری نمی تواند قرارداد داوری و شرایط آن را لغو کند. اگر فقط یک طرف دعوا موافق عدول از شرایط داوری در قانون بوده و طرفین دیگر مخالف چنین کاری باشند عملا انصراف از داوری و عدول از شرایط داوری شدنی نخواهد بود.
رجوع به دادگاه راه حل دیگری است. البته در هر شرایطی نمی توان برای شرایط داوری به دادگاه اقامه دعوی کرد و فقط موقعی که یکی از طرفین دعوا نسبت به شرایط پیش آمده عکس العملی نشان ندهد طرف دیگر می تواند شکایت خود را برای رسیدگی بیشتر به دادگاه ابلاغ کند.
کلام آخر
داوری مفهومی جامع و پر کاربرد است. در اصل داوری به معنای ایجاد حکمیت میان دعواست و زمانی که اختلافات پیش آمده جنبه حقوقی داشته باشند داوری در قانون نیاز است. در این مقاله مفهوم داوری قانونی، شرایط داوری حقوقی، امتناع از شرایط داوری و عدول از شرایط داوری بررسی و مطالبی در ارتباط با این موضوعات بیان شد که امیدواریم برای شما مفید بوده باشند.
