شروط باطل کننده نکاح چیست؟
هنگامی که زن و مرد برای انجام عقد به دفترخانه مراجعه می کنند، شروط ضمن عقد که تحت عنوان شروط دوازده گانه شناخته می شوند در عقدنامه آن ها مشخص می شود که زوجین باید زیر این شروط را امضا کنند. اما با این حال در برخی از مواقع، برخی از زوجین تصمیم می گیرند که شروط خاصی را نیز خودشان به عقدنامه اضافه کنند تا درصورتی که یکی از آن ها خلاف آن شروط عمل کرد، امکان پیگیری از طریق قانون وجود داشته باشد. البته باید این نکته را در نظر داشت که شروط خاص از شروط باطل کننده نکاح نباشند. حال شاید برای شما سوال پیش آید که منظور از شروط باطل و مبطل ضمن عقد چیست که در ادامه به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت تا به علم کافی در رابطه با این موضوع برسید.
قسمت های مختلف شروط ضمن عقد
شروط ضمن عقد به اقسام مختلفی تقسیم می شود که این اقسام عبارتند از:
شروط صحیح: این شرط به عقد هیچ لطمه ای وارد نمی کند و خودش باید مراعات شود.
شروط باطل: در این دست از شروط اصول قانونی رعایت نمی شوند، اما اگر طرفین عقد این شروط را کنار بگذارند عقد صحیح خواهد بود.
شروط باطل و مبطل عقد: این شروط عقد بین زوجین را باطل می کند و حتی اگر طرفین این شروط را کنار بگذارند، اصل عقد خدشه دار خواهد شد؛ چراکه این شروط با یکی از ارکان اصلی عقد در تعارض هستند.
شروط باطل کننده عقد کدامند؟
شرط به عهد و تعهدی گفته می شود که در ضمن عقد دیگر می آید و تابع عقد اصلی است. نکته ای که باید به آن اشاره کرد، تفاوت میان شروط ضمن عقد با شرایط قانونی است؛ چراکه شرط را می توان از تعهدات تبعی عقد دانست که در کنار وقوع عقد اصلی آن ها نیز مندرج می شوند. این شروط به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند که این دو دسته را می توان شروط باطل و شروط صحیح در نظر گرفت. حال برای آنکه مشخص شود یک شرط باطل است یا از شروط صحیح به شمار می آید، قانونگذار شرایط و تقسیماتی را مقرر نموده که وجود یا عدم وجود آن ها می تواند مشخص کننده باطل بودن یا درست بودن آن شرط شود.
شروط باطل ضمن عقد نکاح
همانطور که گفته شد، زن و مرد می توانند ضمن عقد شروطی را مشخص کنند و سر آن با یکدیگر به توافق برسند؛ اما باید گفت این امکان نیز وجود دارد که گاهی شروط درج شده در عقد باطل هستند. شروط باطل کننده نکاح خود به دو دسته تقسیم می شوند:
- دسته اول شروط ضمن عقد در حقیقت شرایطی هستند که روی اصل نکاح تاثیر نمی گذارند و فقط خود شرط باطل خواهد بود.
- دسته دوم شرط هایی هستند که اصل نکاح را باطل می کنند که باید به آن ها توجه داشت.
پس با توجه به این توضیحی که در اختیارتان قرار گرفت، شروط باطل ضمن عقد نکاح را به دو قسمت شروطی که باطل هستند ولی مبطل عقد به شمار نمی آیند و شروطی که باطل هستند و مبطل عقد محسوب می شوند باید در نظر گرفت.
شروطی که باطل هستند ولی مبطل عقد محسوب نمی شوند
همانطور که گفته شد، برخی از شروط ضمن عقد خودشان باطل هستند، اما باطل کننده عقده نکاح به شمار نمی آیند. در ماده 232 قانون مدنی در رابطه با این شروط توضیحاتی داده شده است و این شروط به سه دسته تقسیم شده اند که عبارتند از:
شروطی که انجام آن ها مقدور نیست
یکی از شروط باطل کننده نکاح که خودش باطل است، اما باعث باطل شدن عقد نمی شود به شروطی که انجام آن ها مقدور نیست مربوط می شود. این دست از شروط در حقیقت شرط هایی هستند که هیچ فرد متعارفی قدرت و توانایی انجام آن ها را ندارد. برای مثال می توان به این شرط که زوج باید مرده ای را زنده کند یا در یک روز یک زبان جدید را کامل یاد بگیرد اشاره کرد. مسلما انجام چنین کارهایی نشدنی و غیر منطقی است، اما عقد شما را باطل نخواهند کرد.
شروطی که هیچ فایده و نفعی ندارند
دومین نوع از شروط که خودش باطل است، اما باعث ابطال نکاح نمی شود را می توان شروطی که هیچ فایده و نفعی ندارند در نظر گرفت. برای مثال یکی از زوجین شرط می کند که طرف دیگر عقد فاصله بین دو استان را با پای پیاده باید طی کند. این شرط هیچ نفع و فایده ای را برای هیچ یک از طرفین به همراه ندارد، اما برای عقد نکاح هیچ خلل و مشکلی را پیش نمی آورد.
شروطی که از نظر شرعی مشکل دارند
برای مثال شرایطی را تصور کنید که یکی از طرفین در عقدنامه شرط می کند که در معاشرت های خود کاملا آزاد باشد یا زوجه بخواهد که ریاست امور خانه را برعهده بگیرد. چنین شروطی به دلیل اینکه از نظر عرف و شرع تایید شده نیستند باطل به حساب می آیند، اما نکاح را باطل نمی کنند.
شروطی که باطل هستند و مبطل عقد به حساب می آیند
شروط باطل کننده نکاح که در این بخش به آن ها اشاره می کنیم، در حقیقت شروطی هستند که نه تنها خودشان باطل محسوب می شوند، بلکه باعث ابطال عقد نیز می شوند. در ماده 233 قانون مدنی، شروطی باطل و مبطل عقد نکاح هستند که مخالف مقتضای عقد نکاح باشند. حال شاید برای شما سوال پیش آید که شروط خلاف مقتضای عقد نکاح چه شروطی هستند که در پاسخ باید گفت به شروطی که ذات و طبیعت آن ها به عقد نکاح اقتضا می کند اما خلاف عقد هستند گفته می شود.
برای آنکه بتوانید این نوع از شروط باطل کننده نکاح را درک کنید، مثالی خواهیم زد. تصور کنید که در عقد ازدواج شرط شود که زن و شوهر وظایف خود را در قبال یکدیگر انجام نمی دهند و تمکین خاص یا رابطه زوجین بینشان پدید نیاید. این شرط برخلاف مقتضای ذات عقد نکاح به شمار می آید، از همین رو نه تنها خودش باطل است، بلکه باعث باطل شدن عقد نکاح نیز می شود.
کلام آخر
ما در این مقاله از مجله مشاوره حقوقی دادخواه وکالت در رابطه با شروط باطل کننده نکاح صحبت کردیم و متوجه شدیم که برخی از شروط باطل، باعث ابطال عقد نکاح می شوند و برخی دیگر تاثیری روی عقد ندارند و فقط باطل هستند. برای آنکه بتوانید این موضوع را بهتر درک کنید، شرایط را با مثال برای شما توضیح دادیم و امیدواریم با خواندن مقاله بتوانید اطلاعاتی که نیاز داشتید را کسب کنید.
