طبق قانون تهیه جهیزیه بر عهده کیست؟

تهیه جهیزیه بر عهده کیست از سوالات پرتکراری است که این خصوص مطرح می شود و ما قصد داریم بر طبق قانون به آن در این مطلب پاسخ دهیم. در این خصوص مواردی از قبیل ماده 1107 قانون مدنی جهیزیه، قانون جهیزیه در طلاق، از نظر اسلام و قانون تهیه جهیزیه بر عهده کیست، لیست جهیزیه مرد، جهیزیه در قانون مدنی، آیا جهیزیه وظیفه پدر است و شکایت دختر از پدر برای جهیزیه مطرح می شوند.

وسایل و اسباب منزل که برای شروع زندگی مشترک نیاز هستند، با عنوان جهیزیه شناخته می شوند. جالب است بدانید که بر طبق قانون جهیزیه، فراهم کردن جهیزیه بر عهده مرد است! این موضوع در ماده 1107 قانون مدنی به صورت آشکار ذکر شده است که فراهم کردن اسباب زندگی جزء نفقه می باشد و پرداخت نفقه نیز به عهده مرد است. به همین دلیل زنان ملزم به تهیه جهیزیه نیستند؛ اما این مورد در عرف کاملا متفاوت می باشد! در این خصوص امکان شکایت نفقه در شورای حق اختلاف وجود دارد.

ازدواج بر اساس شرع اسلام و قانون دارای قوانین و قواعد مشخصی می باشد که طرفین در هنگام تشکیل خانواده باید این موارد را به واسطه عقد نکاح رعایت کنند. می توان گفت که تهیه جهیزیه از مسائل حاشیه ای است که بسیاری از افراد در این خصوص سوالاتی را مطرح می کنند. جهیزیه در این صورت می تواند منشاء بسیاری از اختلافات بین خانواده ها باشد و از این رو در قانون به صراحت در این خصوص صحبت شده است. گاهی در این خصوص نیاز به مشورت با وکیل باتجربه نیز وجود دارد.

بر اساس قانون تهیه جهیزیه بر عهده کیست؟

برای اینکه بدانیم بر اساس قانون تهیه جهیزیه بر عهده کیست، باید به ماده 1107 قانون مدنی مراجعه کنیم. بر اساس این قانون جهیزیه به عنوان نفقه در نظر گرفته می شود و از حقوق مالی زن در زندگی مشترک است! در نتیجه زن و خانواده وی ملزم به تهیه این اقلام نیستند.

بر خلاف این ماده قانونی بر اساس عرف، در بیشتر شهرهای ایران تهیه جهیزیه بر عهده خانواده عروس است و پدر و مادر وی باید اقلام جهیزیه را تهیه کنند؛ البته در برخی از شهرها نیز با توجه به عرف آن مناطق، تهیه جهیزیه بر عهده داماد می باشد.

به دلیل وجود تورم و افزایش قیمت لوازم خانگی و اسباب و وسایل زندگی، امروزه حتی در عرف نیز برخی از اقلام اصلی مانند یخچال، لباسشویی و … توسط داماد تهیه می شوند؛ اما همانطور که گفته شد در قانون هیچ الزامی برای تهیه این اقلام توسط خانواده عروس وجود ندارد.

باید گفت که اقلامی مانند لباسشویی، ماشین ظرفشویی، فرش، لوازم آشپزخانه و … در زمره جهیزیه دسته بندی می شوند. در قانون لیست مشخصی از جهیزیه تعیین نشده است و هر کس با توجه به توان مالی می تواند اقلام مورد نیاز برای زندگی را خریداری کند. در این خصوص امکان واخواهی نفقه نیز وجود دارد.

قانون جدید جهیزیه

در ادامه بحث اینکه تهیه جهیزیه بر عهده کیست، بسیاری از افراد در خصوص قانون جدید جهیزیه سوالاتی را مطرح می کنند. باید گفت که در خصوص عقد نکاح و ازدواج که به موجب آن باید وسایلی برای شروع زندگی مشترک تهیه شود، قانون جهزیه قدیم و جدید ندارد!

تنها ماده قانونی 1107 در این رابطه وجود دارد که بر اساس آن به نفقه اشاره شده است. نفقه به نیازهای متعارف زن مانند اثاث منزل، لباس، مسکن و … گفته می شود. بر طبق این قانون این اثاث منزل نیز در زمره جهیزیه دسته بندی شده است. این قانون همچنان پا برجاست و برای آن اصلاحیه یا تبصره ای جدید ذکر نشده است.

با توجه به ماده قانونی ذکرشده، جهاز یا جهیزیه از مصادیق نفقه به شمار می روند. همچنین بر این تاکید شده است که نفقه از مهم ترین حقوق مالی زن محسوب می شود. پرداخت و تهیه نفقه نیز بر اساس این قانون بر عهده مرد می باشد. به همین دلیل زنان قانونا الزامی بر تهیه جهیزیه ندارند و در صورتی که مرد اسباب در شان زن تهیه نکند ، زن موظف به تمکین از وی نیز نخواهد بود.

از نظر اسلام تهیه جهیزیه بر عهده کیست؟

این امکان وجود دارد که سوالاتی نظیر اینکه از نظر اسلام تهیه جهیزیه بر عهده کیست، مطرح شوند. باید گفت که ما در یک مملکت اسلامی زندگی می کنیم و در نتیجه قانون مدنی ما نیز بر همان اساس تدوین شده است. در نتیجه تفاوت چندانی بین شرع و قانون وجود ندارد. آنچه که در قانون بر آن استناد می شود درواقع همان نظر شرعی اسلامی می باشد. به همین دلیل تهیه جهیزیه در اسلام نیز مانند جهیزیه در قانون مدنی، بر عهده مرد است و در زمره نفقه دسته بندی می شود.

در این خصوص لیست جهیزیه مرد تعیین نشده است و وی می تواند بر اساس توان مالی اسباب زندگی را برای زن به گونه ای که در شان وی باشد، تهیه کند.

منظور از جهیزیه دارای سیاهه و بدون سیاهه

در راستای بحث اینکه تهیه جهیزیه بر عهده کیست باید به سیاهه یا لیست سیاهه جهیزیه نیز اشاره کنیم. این لیست مربوط به ذکر اقلام جهاز می باشد که توسط خانواده عروس یا داماد تهیه شده اند. این لیست باید توسط عروس، داماد و دو شاهد مرد امضاء شود.

همانطور که ذکر شد در خصوص جهیزیه قانون مشخصی وجود دارد. در این صورت برای استرداد ( برگرداندن) جهیزیه های دارای لیست سیاهه و بدون لیست سیاهه، تفاوت هایی ذکر شده است. هنگامی که بین زوجین به هر دلیلی اختلاف پیش می آید این امکان وجود دارد که هر یک از طرفین اقلامی را که تهیه کرده اند را مسترد کنند. در این خصوص در صورت وجود لیست سیاهه می توان به آن به عنوان مدرک استناد کرد و با این روش مالکیت خود را ثابت کرد.

در صورتی که لیست سیاهه وجود نداشته باشد، اثبات مالکیت اقلام جهیزیه دشوار خواهد شد. بدین منظور به فاکتور خرید باید استناد شود و بر اساس آن اقلام مسترد شوند. گاهی قاضی نمی تواند با توجه به مدارک، در خصوص مالکیت جهیزیه به یقین برسد. در این صورت حکم به تقسیم اموال صادر می شود. بر این اساس بر طبق عرف عمل می شود و حکم در خصوص استراداد صادر می گردد.

آیا جهیزیه وظیفه پدر است؟

با توجه به مواد قانونی که ذکر شد جهیزیه همان نفقه است که در اسلام، قانون و شرع پرداخت و تهیه آن از وظایف مرد محسوب می شود. شاید این تصویر در عرف یک جامعه وجود داشته باشد که خانواده دختر و پدر عروس باید جهیزیه را تهیه کند؛ اما همانطور که ذکر شد چنین چیزی در قانون ذکر نشده است. اگر پدران خود اقدام به تهیه جهیزیه می کنند بر اساس عرف جامعه می باشد و الزام قانونی ندارد.

در مواردی شاهد مطرح شدن شکایت دختر از پدر برای جهیزیه هستیم. باید گفت که به دلیل اینکه در قانون به تهیه جهاز توسط پدر دختر اشاره نشده است، این شکایت قابل پیگیری نیست.

کلام آخر

ما در این مطلب در این خصوص که تهیه جهیزیه بر عهده کیست، مطالبی را ذکر کردیم. باید گفت که در ماده 1107 قانون مدنی جهیزیه به صراحت بیان شده‌است که تهیه جهیزیه که همان اسباب زندگی می باشد، بر عهده مرد است و در زمره نفقه دسته بندی می شود. از این رو بر اساس قانون زن موظف به تهیه جهاز نیست؛ البته این مورد در عرف جامعه تا حدودی متفاوت می باشد و همگان دختر و خانواده وی را موظف به تهیه جهیزیه می دانند که وجهه قانونی ندارد.