خیار تبعض صفقه به چه معناست؟
بعد از بسته شدن یک قرارداد، مشخص می شود که بخشی از آن به صورت غیرقانونی صورت گرفته است. در چنین شرایطی آن بخش از قرار داد که بدون در نظر گرفتن مسایل قانونی تنظیم شده باطل است. در این مساله خیار تبعض صفقه به طرفین قرارداد اجازه می دهد تا به اختیار خود معامله را انجام داده و یا این که از معامله خروج کنند. در این مقاله دادخواه وکالت به بررسی خیار تبعض خواهیم پرداخت.
خیار تبعض صفقه به چه معناست؟
خیار مخفف اختیار، بعض یعنی جدا کردن و صفقه به معنای عقد بیع است. خیار یک اصطلاح حقوقی بوده که بر اساس آن به شخص اختیار داده می شود تا معامله ای که به چندین بخش تقسیم شده را فسخ کند. برخلاف تلفظ سخت این خیار، درک مفهوم آن برای خواننده راحت است. این اختیار عموما برای معاملات در شرایط متفاوت به کار می رود.
هنگامی که یک بخش بیع صحیح و یک بخش بیع باطل است کسانی که به اختیار خود تصمیم می گیرند در آن بخش از معامله که صحیح بوده بمانند و حق خود را از آن بخش معامله که باطل بوده دریافت کنند از اختیاری استفاده کرده اند که به آن اختیار تبعض صفقه گفته می شود. در مقاله چگونه می توان ثمن معامله را استرداد نمود جنبه باطل یک معامله شرح داده شده است.
تفاوت خیار شرکت و تبعض صفقه چیست؟
انواع مختلفی خیار در حقوق وجود داشته که در شرایط مختلف می توان از هر کدام از اختیارات استفاده کرد. دو نوع خیار شرکت و تبعض سفقه، مفاهیمی مانند یکدیگر دارند. با توجه به مفاهیم تقریبا مرتبط، تفاوت جزیی بین این دو نوع خیار وجود داشته که در این مطلب آن را بیان می کنیم.
در هر دوی این خیار هر کدام از طرف های معامله، فروشنده یا مشتری می تواند معامله را فسخ کند. به علاوه هم در خیار تبعض و هم در خیار شرکت زمانی که باطل بودن یک قسمت از معامله روشن شد باید عوض آن پراخته شود.
تفاوت خیار شرکت و تبعض صفقه در نحوه پرداخت عوض بیع یا معامله است. در خیار شرکت برای عوض بیع باید سرمایه مالی یا سرمایه غیر مالی داده شود در صورتی که در خیار تبعض صفقه در صورت لزوم هر دو نوع سرمایه در عوض بیع باید داده شود.
خیار تبعض چه کاربردی دارد؟
قانون، کاربرد این خیار را هنگام معامله می داند. به صورت کلی، هر جا که نیاز باشد عوض بیع پرداخت شود از این خیار می توان استفاده کرد. در برخی از معاملات حق انفساخ قرارداد با خریدار است ولی در صورت استفاده از خیار تبعض، علاوه برخریدار که یک طرف معامله است طرف دیگر معامله که فروشنده بوده نیز اختیار فسخ قرارداد را دارد.
به طور مثال، فردی زمین خود را می فروشد معامله انجام شده و عقد بیع صورت می گیرد. مشخص می شود سه دانگ از ملک متعلق به فرد دیگری بوده و یا این که موقوفه است. در این شرایط علاوه بر این که خریدار می تواند فعالیت های قانونی را جهت فسخ قرارداد انجام دهد فروشنده نیز از طریق خیار تبعض صفقه می تواند معامله را در بخش سه دانگ موقوفه فسخ کند.
شرایط اجرای خیار صفقه چگونه است؟
در قانون، هر خیار برای به اجرا در آمدن مستلزم در نظر گرفتن شرایطی است. خیار صفقه برای اجرایی شدن به شرایط زیر نیاز دارد:
- برای اجرای این خیار باید بررسی شود که آیا معامله مذکور امکان جدا شدن و تقسیم بندی دارد یا خیر. به این صورت که می توان جنبه صحیح معامله را از جنبه باطل آن جدا کرد. بنابراین یکی از شرایط مهم این خیار، تجزیه پذیر بودن بیع یا معامله است.
- شرط دیگر این است که بایع و خریدار از باطل بودن قسمتی از معامله اطلاعی نداشته باشند.
- در اجرای خیار تبعض صفقه نباید تعلل کرد. لازم به بیان این نکته است که خیار تبعض، خیاری فوری در قانون نیست ولی تعلل در اجرای آن توسط خریدار یا فروشنده نیز جایز نخواهد بود.
- عدم اسقاطی کردن خیار در زمان عقد قرار داد توسط طرفین معامله، اگر چنین کاری توسط خریدار و فروشنده صورت گرفته باشد امکان استفاده این خیار از آن ها گرفته می شود.
کلام آخر
خیار تبعض اختیاری است که به موجب آن طرفین قرارداد می توانند تصمیم بگیرند در قسمت صحیح معامله بمانند و عوض مالی یا غیرمالی قسمت باطل معامله را دریافت کنند. در این مقاله نخست به تشریح معنای خیار تبعض پرداختیم سپس به تفاوت این خیار با خیار شرکت اشاره کردیم. در مطلب بعد کاربرد خیار صفقه مورد بررسی قرار گرفت و در آخر شرایط اعمال این خیار را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم.
