مجازات قتل خانوادگی، انواع آن را بشناسیم!
به گزارش ساعد نیوز: افراد ممکن است به دلایلی مانند امراض روانی، خشم ناگهانی، خیانت، حسادت، مسائل ناموسی، مصرف داروها و مواد مخدر مرتکب به جرم قتل شوند؛ بدیهی است که در چنین شرایط جنون انگیزی، فرد توانایی زدن آسیب به تمامیت جسمی دیگری حتی اعضای خانواده اش را دارد!
وجود جرائم ناگواری از این قبیل مثل قتل فرزند توسط پدر و مادرش، قتل پدر یا مادر توسط فرزند و قتل خواهر یا برادر نیاز جامعه به وضع قوانینی برای دادرسی به قتل های خانوادگی را ایجاب کرده است؛ مجازات این جرم قصاص، حبس و پرداخت دیه می باشد که قانونگذار نسبت به نیت مجرم حین ارتکاب به جرم (سهوی یا عمدی بودن) حکم نهایی را صادر می کند. در مقاله «مجازات قتل خانوادگی، انواع آن را بشناسیم!» تحت نظر وکیل کیفری، با استناد به مواد قانونی به عواقب این جرم پرداخته می شود.
قتل های خانوادگی و مصادیق آن
اگر فردی به صورت عمدی، شبه عمدی یا سهوی عامل مرگ یک از اعضای خانواده اش بشود، در اصل یکی از مصادیق قتل های خانوادگی را محقق کرده است؛ پیش از آنکه به انواع مجازات این جرم پرداخته شود، بهتر است درک صحیحی از مفهوم خانواده و انواع روابط در آن به وجود بیاید. خانواده افراد شامل نزدیکان سببی و نزدیکان نسبی می باشند:
الف) نزدیکان سببی: همانطور که از اسم آن آشکار است، نسبت بین اینگونه نزدیکان به سبب عقد قراردادی بین افراد غریبه به وجود می آید.
ب) نزدیکان نسبی: ارتباط اعضای خانواده در این نوع قرابت، به صورت طبیعی بوده و به تبع نسبت خونی به وجود آمده و وابسته به هیچ قراردادی نیست؛ حتی با پاک کردن نام نزدیکان نسبی از شناسنامه، این روابط از بین نمی روند! بنابر اطلاعات فوق، انواع و مصادیق قتل های خانوادگی به شرح زیر می باشد:
الف) مصادیق قتل نزدیکان سببی
- قتل زوجه بدست زوج
- قتل زوج بدست زوجه
ب) مصادیق قتل نزدیکان نسبی
- قتل فرزند بدست پدر
- قتل فرزند بدست مادر
- قتل مادر یا پدر بدست فرزند
6. قتل خواهر بدست برادر و برعکس
به تبع وجود مصادیق مختلف برای جرم قتل های خانوادگی، قانونگذار مجازات متفاوتی نیز برای مرتکبین به این جرائم در نظر گرفته است که در ادامه مقاله، ضمن استناد به مواد قانونی شرح می شود.
مجازات قتل خانوادگی چیست؟
- قتل زوجه بدست زوج
مجازات قتل زن توسط شوهرش نسبت دلیل ارتکاب به این جرم متفاوت است؛ براساس ماده 630 قانون مجازات اسلامی، دو مصداق برای این شرایط وجود دارد:
الف) قتل زوجه بی دلیل
اگر خانواده مقتول (زن) بتوانند اظهارات و مدارک محکمه پسندی را به مرجع قضایی ارائه کنند که صحت قتل بی دلیل زن توسط شوهرش را اثبات کند:
- در صورت عمدی بودن ارتکاب به این جرم حکم قصاص برای قاتل صادر می شود که در مواردی که تمامیت جسمی کسی از بین رفته، حکم اعدام می باشد؛ البته در صورت جلب رضایت خانواده متوفی می توان این مجازات را به پرداخت دیه به وارثین زوجه تقلیل داد.
- در صورت شبه عمدی یا سهوی بودن ارتکاب فرد به قتل همسرش (زوجه)، دادگاه حکم مجازات پرداخت دیه به وارثین متوفی را صادر می کند؛ این وارثین می توانند والدین زن، فرزندان مشترک و غیر مشترک با وی، خواهران و برادران او و… باشند.
ب) قتل زوجه به دلیل فراش
به برقراری هرگونه رابطه جنسی بین زن و مردی که به یکدیگر محرم نیستند، اصطلاح زنا یا فراش اطلاق می شود؛ اگر دلیل ارتکاب شوهر به قتل زوجه، فراش باشد و شوهر نیز بتواند آن را در دادگاه ثابت کند، هیچگونه پیگرد قانونی ای علیه وی اعمال نخواهد شد. در صورتی که امر فراش به زوجه تحمیل شده باشد، یعنی زن نسبت به این امر کراهت داشته باشد، قتل تحویل کننده زنا نیز بر شوهر رواست و مجازاتی برای آن پیش بینی نشده است؛ اثبات فراش به سه شکل امکان پذیر خواهد بود:
- اقرار شوهر ضمن ارائه مدارک محکمه پسند
- شهادت دو شاهد بی طرف، عادل و بالغ
- شهادت مرد زناکار در صورتی که تصمیم بر همکاری داشته باشد.
- قتل زوج بدست زوجه
نوعی دیگر از قتل های خانوادگی، اقدام زن به قتل شوهرش است؛ اگر این جرم در مراجع قضایی علیه زوجه اثبات شود، در صورت عمدی بودن قتل، مجازات قصاص (اعدام) برای وی در نظر گرفته می شود؛ تبدیل این مجازات به دیه قتل عمد ضمن اخذ رضایت اولیای دم ممکن است. در صورت شبه عمدی یا سهوی شناخته شدن قتل(مانند سوانح رانندگی)، تنها حکم پرداخت مجازات نقدی(دیه) به وارثین صادر می شود.
- قتل فرزند بدست پدر
طبق ماده 220 قانون مجازات اسلامی، قتل فرزند دختر و پسر توسط پدر یا جد پدری (پدر پدر) تنها مجازات نقدی و مجازات تعزیری را به دنبال دارد.
الف) بدان معنا که چه نیت قتل عمدی باشد چه سهوی، مجرم به پرداخت دیه قتل به وارثین محکوم می شود؛ وارثین شامل مادر متوفی، فرزندان وی، خواهران و برادران او و… می شوند، لیکن با اینکه پدر جزو خانواده درجه یک جان باخته است، از دیه و اموال مقتول سهمی به او نمی رسد، چراکه بر اساس قانون کشور، «قاتل محروم الارث می باشد.»
مبلغی تحت عنوان دیه قتل توسط سازمان های قضایی معرفی نشده است و براساس شرایط و مدارک مربوط به هر پرونده قتل خانوادگی، میزان آن از طرف مامورین ذیصلاح محاسبه و مطالبه می شود.
ب) همچنین قانونگذار ضمن ماده 612 قانون مجازات اسلامی، عواقب ارتکاب به قتل را معرفی می کند: «قاتل محکوم به تعزیر می باشد.» مدت زمان این حبس بین سه تا ده سال متغیر است و براساس نیت قتل، آلت قتل و… و سایر مدارک تعیین می شود. بنابر اطلاعات فوق، در صورت وجود یا عدم وجود شاکی نسبت به قتل فرزند توسط پدر یا جد پدری (قتل بی حق)، مجازات قصاص یا اعدام در هیچ شرایطی علیه آنها اعمال نمی شود!
- قتل فرزند به دست مادر
بر عکس قتل بی حق، اگر جرم ارتکاب به قتل فرزند دختر یا پسر بدست والده انجام بشود، در صورت اثبات عمدی بودن قتل در مراجع ذیصلاح، مجرم به مجازات قصاص (اعدام) محکوم شده و اگر رضایت اولیای دم شامل حالش بشود، جرم او به پرداخت دیه کاهش پیدا می کند؛ اگر نیت ارتکاب به جرم سهوی یا شبه عمدی شناخته شود، حبس و دیه عواقب این نوع قتل خانوادگی می باشد.
- قتل مادر یا پدر بدست فرزند
اگر یکی از والدین یا هردو توسط فرزند به قتل برسند، بر اساس نیت مجرم و نوع قتل مجازاتی از سمت سازمان های قضایی اعمال می شود:
- اگر نیت قتل عمدی باشد: اعدام یا تقلیل آن به دیه در صورت جلب رضایت اولیای دم.
- اگر قتل شبه عمدی یا خطای محض باشد: دریافت دیه و حبس در صورت به هم ریختن آرامش عمومی.
نکته لازم به توجه این است که حتی اگر هر دوی والدین توسط دختر یا پسرشان کشته شده و تنها یک فرزند داشته باشند، باز هم دیه و ارثیه شامل حال وی نمی شود، چراکه قاتل محروم الارث است.
- قتل خواهر بدست برادر و برعکس
قتل خواهر توسط برادر مجازات مشابهی با حالت برعکس آن دارد، بدان معنا که جنسیت مقتول و قاتل بر عواقب این نوع قتل خانوادگی تاثیری ندارد. اگر پس از ثبت دادخواست و تشکیل پرونده صحت وقوع قتل به دست خواهر یا برادر اثبات شود، در صورت عمدی بودن قتل، مجرم اعدام شده یا به وارثین متوفی دیه می پردازد و در جرم قتل با نیت متفاوت، پرداخت دیه و حبس شامل حالش می شود.
در این مقاله بر شرح انواع قتل خانوادگی و عواقب آن مستند به مواد قانونی، اهتمام ورزیده شد؛ اگر به دنبال اطلاعات تکمیلی در این زمینه هستید، مطالعه مقاله حکم قتل های خانوادگی چیست؟ و مشاوره با وکیلی مجرب بسیار مفید واقع خواهد شد.
عوامل موثر بر اثبات قتل های خانوادگی کدام اند؟
شاهدین واقعی: افرادی بالغ و عادل که شاهد ارتکاب مجرم به قتل بوده اند.
شاهدین الکتریکی: دوربین های مدار بسته، جعبه سیاه بعضی از اتومبیل ها و…
گزارش پلیس: گزارش پلیس از صحنه و شواهد موجود
تحقیقات پلیس: بررسی محلی، کالبد شکافی متوفی و….
کلام آخر
انواع روابط خانوادگی سببی(به سبب عقدنامه) و نسبی(به نسبت خونی) هستند و قتل های خانوادگی نیز بر همین اساس طبقه بندی شده اند؛ مصادیق این جرم و عواقب آن توسط قانون مجازات اسلامی شرح شده است:
- قتل زوجه بدست زوج
- قتل زوج بدست زوجه
- قتل فرزند بدست پدر یا جد پدری (قتل بی حق)
- قتل فرزند بدست مادر
- قتل مادر یا پدر بدست فرزند
6. قتل خواهر بدست برادر و برعکس
در تمامی موارد فوق به جز قتل بی حق، در صورت عمدی بودن قتل، حکم قاضی اعدام یا تقلیل آن به دیه است؛ اگر قتل خطای محض باشد، مجازات آن پرداخت دیه و حبس می باشد. در قتل بی حق تحت هیچ شرایطی حکم قصاص علیه پدر و جد پدر صادر نمی شود.
