ارث و طبقات ارث به زبان ساده ⚖️【آپدیت آخر】

هنگامی که شخصی فوت می کند دارایی وی به صورت قهری (اجباری) به ورثه وی انتقال پیدا می کند که به آن ارث گفته می شود. ارث و طبقات ارث از موضوعاتی هستند که بر اساس شرع مقدس باید مشخص شوند. منظور از طبقات ارث، درجه و نسبت خونی وراث با متوفی می باشد. در ماده 862 تقسیم ارث بر اساس طبقات ارث به صورت کامل تشریح شده است. با توجه به اینکه این روند بسیار پیچیده است می توانید با بهترین وکیل کرج در این خصوص مشورت کنید.

ارث چیست؟

همانطور که گفته شد شخصی که فوت می کند دستش از اموال و دارایی هایش کوتاه می شود. در نتیجه بر اساس شرع و قانون این دارایی و اموال باید به نزدیک ترین افراد در زندگی وی انتقال پیدا کنند. ارث به اموال و دارایی هایی از شخص گفته می شود که بعد از مرگش به ورثه منتقل می شوند. قوانینی که در خصوص تقسیم ارث وجود دارند در هر جامعه می توانند متفاوت باشند. ارث و طبقات ارث در شرع ما نیز دارای قوانینی است و باید بر اساس آن عمل شود. بهترین وکیل ملکی کرج می تواند در این خصوص شما را راهنمایی کند.

طبقات ارث چیست؟

در این مقاله قصد داریم که در خصوص طبقات ارث مطالبی را به زبان ساده بیان کنیم. منظور از طبقات ارث کسانی مانند پدر، مادر، فرزند، نوه، خواهر و برادر شخص متوفی هستند که از اموال وی ارث می برند. ارث این افراد بر اساس نزدیکی سببی (مانند همسر) یا نسبی (نسبت خونی) مشخص می شود؛ این طبقات عبارتند از:

• طبقه اول ارث: شامل پدر، مادر، فرزندان، فرزند فرزندان (نوه)
• طبقه دوم ارث: جد، برادر، خواهر و فرزندان آنها
• طبقه سوم ارث: عمه، عمو، خاله، دایی و فرزندان آنها

در فقه اسلامی بر اساس نسبت های نسبی و سببی با متوفی، باید ارث تقسیم شود. بدیهی است که هر چقدر نسبت نزدیک تر باشد، اشخاص اولویت بیشتری برای ارث بردن دارند. اگر همسر فرد فوت شده اولاد داشته باشد برای وی یک هشتم ارث در نظر گرفته می شود و در غیر این صورت سهم وی یک چهارم می باشد.

فرمول تقسیم ارث

یکی از مواردی که در خصوص نحوه تقسیم ارث مطرح می شود، فرمول آن است. فرمول تقسیم ارث به گونه ای است که سهم فرزند پسر دو برابر سهم فرزند دختر می باشد. بر همین اساس باید تمامی ترکه متوفی بر تعداد ورثه تقسیم شود که بر اساس آن فرزند دختر یک سهم و فرزند پسر دو سهم را دریافت می کنند.

محاسبه ریاضی تقسیم ارث به گونه ای است که سهم هر شخص به صورت دقیق محاسبه می شود. به عنوان مثال اگر تعداد فرزندان 10 نفر باشد، ترکه باید تقسیم بر 10 شود. حال هر فرزند پسر دو سهم (۲/۱۰) برابر با 20 درصد از ترکه را به خود اختصاص می دهد و فرزند دختر از این 10 سهم 1 سهم دارد و برابر با 10 درصد می باشد.

جدول تقسیم ارث

به منظور تقسیم ارث یک جدول طراحی شده است که بر اساس آن وکیل پایه یک دادگستری سهم هر یک از وراث را مشخص می کند. باید گفت که قبل از انجام این کار باید انحصار وراثت انجام شود تا کار به صورت قانونی پیش رود. طبقات سه گانه ارث به صورت یک جدول تقسیم ارث مشخص شده اند. این جدول برای جلوگیری از اشتباه وکیل در محاسبه سهم الارث هر یک وراث بسیار کمک کننده می باشد.

نمودار درختی طبقات ارث نیز یکی از روش ها برای جلوگیری از اشتباه در محاسبه ارث هر شخص است. این نمودار طبقات ارث را به صورت درختی نشان می دهد و درک نسبت ها را آسان تر می کند. نمودار طبقات ارث در مواقعی که ارث به صورت قانونی تقسیم بندی می شود نیز کاربرد دارد.

تقسیم ارث پدری بین دختر و پسر

در خصوص ارث موضوعاتی مانند تقسیم ارث پدری بین دختر و پسر نیز مطرح می شوند. همانطور که گفته شد بر اساس فرمول تقسیم ارث، سهم فرزند پسر دو برابر فرزند پسر تعیین شده است. در این خصوص قانون جدیدی که بر اساس آن سهم دختران و پسران یکسان باشد وجود ندارد. فرزندان بر اساس تقسیم بندی طبقات ارث در طبقه اول دسته بندی می شوند و این افراد بر اساس نسبت خونی با متوفی، سهم الارث دریافت می کنند.

قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان نیز بر همین موضوع تاکید دارد که ارث دختر نصف فرزند پسر می باشد و تا کنون تغییری در آن ایجاد نشده است. ارث زن نصف ارث مرد است و این مورد در قانون به صورت واضح بیان شده است.

طبقات ارث در قانون مدنی

طبقات ارث در قانون مدنی و فقهی تفاوتی با هم ندارند. قوانین اسلامی از فقه گرفته شده اند و به همین دلیل در خصوص ارث و طبقات آن نیز همین اساس عمل می شود. مواردی مانند حقوق خانواده در قانون مدنی به صراحت بیان شده اند. در ماده 826 قانون مدنی نکات حقوقی در خصوص تقسیم ارث ذکر شده است که ما این موارد را به زبان ساده در ادامه ذکر می کنیم:

• برای تقسیم ارث هر یک از طبقات ارث باید بررسی شوند و اگر فردی در طبقه اول وجود داشته باشد، ارث با اولویت بیشتر به وی تعلق می گیرد. در نتیجه اشخاصی که در طبقات بعدی هستند مشمول دریافت ارث نمی شوند. مثلا اگر متوفی فرزند، پدر یا مادر داشته باشد، اولویت برای دریافت ارث با این افراد می باشد. در صورت عدم وجود این افراد، طبقه بعدی ارث شامل اجداد، برادر و خواهر باید بررسی شوند.
• حتی در یک طبقه از ارث نیز باید درجه وارثان رعایت شود! وراثی که درجه نزدیک تری با متوفی دارند، اولویت بیشتری برای دریافت ارث دارند. به گونه ای که در صورت وجود فرزند، نوع از ارث محروم می ماند.
• بر اساس قوانین حقوقی ایران، ارث متعلق به اقدام نسبی است. تنها خویشاوندانی که به صورت سببی از یکدیگر ارث می برند، زن و شوهر هستند. این نوع ارث نیازی به بررسی طبقات نسبی ندارد و باید به شوهر یا زن تعلق بگیرد.
• باید گفت که متوفی ممکن است علاوه بر اموالی که دارد، دیون و قرض هایی نیز داشته باشد. در نتیجه باید بدهی های وی همگی پرداخت شوند و بعد از آن بر اساس انحصار وراثت ارث تقسیم بندی شود.

قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان

همانطور که ذکر شد در خصوص طبقات ارث قوانین مشخصی در فقه و قانون مدنی وجود دارد. در نتیجه قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان نیز عملا وجود ندارد و بر اساس همان قوانینی که در این مطلب به آنها اشاره شد، ارث بین فرزندان تقسیم بندی می شود. در این صورت سهم الارث فرزند دختر نصف فرزند پسر تعیین می شود.

باید گفت که قانونی که برای تقسیم ارث مد نظر قرار می گیرد تا کنون تغییری نداشته است. به همین دلیل می توان گفت که قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان بر همان اساس قانون قبلی می باشد. به همین دلیل نمی توان مدعی شد که قانون جدید ارث وجود دارد. در این رابطه می توانید با بهترین وکیل مشورت کنید.

ماده قانونی تقسیم ارث بین فرزندان

بر طبق ماده 861 قانون مدنی نسب و سبب موجب ارث می شوند. کسانی که با آنها رابطه نسبی وجود دارد با متوفی هم خون هستند. افراد سببی نیز به دلایلی مانند ازدواج دارای رابطه با متوفی شده اند. دختر یا پسر در طبقه اول ارث هستند و مقدم بر طبقات دیگر می باشند. در صورتی که متوفی ابوین نداشته ولی اولاد داشته باشد باید ماترک به صورت زیر تقسیم بندی شود:

• فرقی ندارد که فرزند دختر یا پسر باشد در هر صورت اگر یک نفر باشد، ترکه متوفی تماما به وی می رسد.
• در صورتی که تمامی فرزندان دختر باشند ترکه باید بین آن ها به صورت مساوی تقسیم شود.
• در صورت تعدد اولاد به صورت دختر و پسر، سهم پسران دو برابر دختران است.
• اگر ورثه متوفی یک دختر و پدر و مادر باشند، سه ششم ارث باید به دختر تعلق گیرد و به هر یک از پدر و مادر یک ششم برسد. یک ششم باقی مانده نیز باید بر پنج تقسیم شود. سپس باید یک پنجم از آن به پدر و یک پنجم به مادر و سه پنجم نیز به فرزند دختر برسد.
• در صورتی که وراث مادر و پدر و چندین دختر باشند، یک ششم به پدر و مادر به صورت جداگانه، چهار ششم باقی مانده نیز بین دختران تقسیم می شود.
• اگر وارث مادر، پدر و چندین پسر و دختر باشند، یک ششم ارث جداگانه به پدر و مادر و چهار ششم باقی مانده بین دختر و پسر تقسیم می شود. پسران باید دو برابر دختران سهم ببرند.

طبقات ارث سببی

با توجه به مواردی که در خصوص طبقات ارث ذکر شد، طبقات ارث سببی نیز به صورت صریح و واضح در فقه ذکر شده اند. این سوال که همسر در کدام طبقه ارث قرار دارد را در ابتدای مقاله نیز شرح دادیم. باید گفت که همسر به دلیل نسبت سببی (غیر خونی) یک هشتم از اموال شوهر را دریافت می کند. این مورد در صورتی است که وی فرزند داشته باشد. در صورتی که زن اولادی نداشته باشد سهم وی یک چهارم در نظر گرفته می شود.

می توان گفت که در درجه اول طبقات نسبی به عنوان ارث در نظر گرفته می شوند. زن و همسر نیز در درجه دو می تواند بر اساس قانون ارث ببرد. طبقات ارث سببی در قانون به صورت کامل معرفی شده اند. در نتیجه می توان بر اساس قانون در خصوص سهم الارث طبقات سببی اقدام کرد.

کلام آخر

با بیان مفهوم طبقات ارث به زبان ساده، عموم مردم نیز می توانند از قوانین مربوط به این حیطه آگاه شوند. هر شخصی که فوت می کند ممکن است دارایی و اموالی از خود به جای بگذارد. در نتیجه این اموال به صورت اجباری و قانونی باید بین وراث وی تقسیم بندی شوند. بر طبق قوانین اسلامی خویشاوندی نسبی و سببی می توانند در بردن ارث نقش پررنگی ایفا کنند. این موارد در یک جدول تقسیم ارث قابل دسترسی هستند. طبقات اول، دوم و سوم در این خصوص تعریف شده‌اند و در این خصوص اولویت با نزدیکی خونی و نسبی است.

همسر در این طبقات دسته بندی نمی شود و برای آن قانون متفاوتی وجود دارد. اگر زن دارای فرزند باشد به وی یک هشتم از ارث تعلق می گیرد و در صورتی که فرزند نداشته باشد تنها یک چهارم از ارث برای همسر فرد متوفی است.