حکم تولیت چیست و صدور حکم تولیت چه مراحلی دارد؟
تبنی حاکمیت یکی از مسایلی است که در حقوق مدنی نیز به آن پرداخته شده و با نام وقف شناخته می شود. افراد بسیاری به دلایل خیرخواهانه، هرساله اموال خود را به وقف اختصاص می دهند تا به بهبود شرایط کشور کمک کنند. گاهی اوقات، شخص واقف، فرد خاصی را برای مدیریت اموال وقف معین می کند. در این مقاله دادخواه وکالت می خواهیم در مورد حکم تولیت چیست و تبنی حاکمیت و روند صدور آن توضیح دهیم.
عقد وقف چیست؟ اراکان عقد وقف کدام است؟
وقف یک عقد بوده که در آن مالک یک مال آن را برای همیشه یا مدتی معیین به نفع شخص یا اشخاص وقف می کند. در این عقد، مال وقف شده در مالیت وقف کننده باقی می ماند اما حق استفاده از منافع آن به موقوف علیهم (ذینفعان وقف) منتقل می شود. رکن اصلی عقد عبارتند از:
- واقف: شخصی که مال خود را وقف می کند.
- موقوف علیهم: شخص یا اشخاصی که از منافع وقف شده استفاده می کنند.
- عین موقوفه: مالی که وقف می شود.
تولیت چیست؟
اصطلاح تولیت در حقوق به معنای اداره مالی که به عنوان وقف تعیین شده، اشاره دارد. به عبارت دیگر تولیت فردی بوده که به عنوان مسئول اداره امور موقوفه منصوب می شود. به طور دقیق تر بر اساس ماده 75 قانون مدنی واقف اختیار دارد تا تولیت را برای اداره موقوفه به مدت معیین یا تا زمان حیات خود انتخاب کند. همچنین وی ممکن است متولی دیگری را معیین کند که به صورت مستقل یا به همراه خود آن را اداره نماید. انتقال تولیت از واقف به یک یا چند نفر دیگر نیز می تواند باشد که هر کدام به صورت مستقل یا هماهنگ امور را مدیریت نماید.
وظایف متولی چیست؟
متولی شخصی است که از طرف واقف یا دادگاه برای اداره و رسیدگی به امور مال وقف شده تعیین می شود.
- رسیدگی به امور مال وقف شده: این وظیفه شامل حفظ و نگهداری مال وقف شده، انجام تعمیرات و نگهداری های لازم و همچنین جلوگیری از تصرف غیر قانونی در مال وقفی است.
- تقسیم منافع مال بین موقوف علیهم: این وظیفه باید طبق نظر واقف یا حکم دادگاه انجام شود.
- گرفتن سند مال وقفی: متولی باید برای مال وقف شده سند مالکیت رسمی دریافت کند.
- پرداخت مالیات مالی وقفی متولی: باید مالیات های مربوط به مال وقفی را پرداخت کند.
- بازکردن حساب بانکی برای مال وقفی: متولی باید برای مال وقفی حساب جدیدی در بانک باز کرده و کلیه درآمدها و هزینه های مال وقفی را در این حساب ثبت کند.
- تعمیرات مال وقفی: متولی باید در صورت نیاز نسبت به تعمیرات مال وقفی اقدام کند.
وقف یک نهاد اجتماعی و مذهبی بوده که از دیرباز در ایران وجود داشته است. این نهاد به حفظ و نگهداری اموال و دارایی های عمومی کمک می کند. همچنین موجب بهره مندی افراد نیازمند از این اموال و دارایی ها می شود.
تعبیر حکم تولیت چیست؟
فرآیند اختصاصی تولیت به تنهایی کافی نیست و واقف برای دریافت مجوز اداره مال موقفه باید به اداره اوقاف مراجعه و درخواست حکم تولیت را ثبت نماید. اگر اداره اوقاف، انتخاب متولی را رد کند یا اختلافی در تعیین متولی به وجود آید فرد متقاضی حق دارد به دادگاه مراجعه کرده و اعتراض خود را ارایه کرده تا مساله پیگیری شود.
روش های اخذ حکم تولیت چیست؟
متقاضی حکم تولیت می تواند از دو روش زیر برای اخذ حکم تولیت اقدام کند:
- مراجع به دفاتر خدمات قضایی
در این روش متقاضی باید ابتدا به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجع کند و فرم دادخواست تولیت را دریافت، سپس باید دادخواست را تکمیل کرده و مدارک لازم را به آن ضمیمه نماید. مدارک لازم برای درخواست حکم تولیت عبارتند از:
- کپی سند مالکیت عین موقوفه
- کپی سند وقفنامه
- کپی مدارک شناسایی متقاضی
پس از تکمیل دادخواست و ضمیمه کردن مدارک لازم، متقاضی باید دادخواست را به دفتر خدمات قضایی تحویل دهد. این دفتر، دادخواست را به دادگاه مربوطه ارسال می کند.
- مراجع به دادگاه
در این روش متقاضی می تواند مستقیما به دادگاه مربوطه مراجعه کرده و دادخواست تولیت را ارایه دهد. مدارک لازم برای درخواست حکم تولیت چیست، می توان گفت این روش مانند روش اول می باشد. پس از ثبت دادخواست در دادگاه، پرونده به یکی از شعب دادگاه ارجاع می شود. شعبه دادگاه پس از بررسی مدارک و استماع اظهارات طرفین، رای خود را صادر می نماید. تفاوت اصلی دو روش در این است که در روش اول، متقاضی باید هزینه های مربوط به ثبت داد خواست در دفتر قضایی را پرداخت کند اما در روش دوم متقاضی نیازی به پرداخت این هزینه ها ندارد.
مراحل اخذ حکم تولیت چیست؟
مراحل اخذ حکم تولیت در هر روش می تواند به ترتیب گفته شده در زیر باشد:
- ثبت دادخواست
متقاضی باید ابتدا دادخواست تولیت را به یکی از دفترهای مخصوص به قوه قضا یا به طور مستقیم به خود دادگاه ارایه دهد. دادخواست تولیت باید شامل موارد زیر باشد:
- نام و نام خانوادگی، مشخصات و نشانی متقاضی
- مشخصات عین موقوفه
- دلایل و مستندات ادعای متقاضی
ارسال دادخواست به دادگاه
پس از ثبت دادخواست، دفتر قضا یا دادگاه، دادخواست را به شعبه رسیدگی کننده می فرستد.
بررسی دادخواست توسط دادگاه
شعبه رسیدگی کننده پس از بررسی دادخواست و مدارک ارایه شده، قرار جلسه رسیدگی را صادر می کند.
صدور رای توسط دادگاه
در جلسه رسیدگی، دادگاه با توجه به دلایل و مستندات ارایه شده رای خود را در خصوص اعطای حکم تولیت یا رد درخواست متقاضی صادر خواهد کرد.
کلام پایانی
ما به طور کامل به موضوع حکم تولیت چیست اشاره و مراحل آن را به طور کامل و جامع مورد بررسی قرار دادیم. در پایان با توجه به ماده 55 قانون مدنی، مفهوم وقف به اختصاص مال به صورت عینی و انتقال منافع آن می پردازد. در این راستا، ضروری بوده که فردی به عنوان مسئول اداره امور مال موقوفه معیین شود. برای این منظور، فرد باید دارای حکم تولیت بوده تا بتواند مجوز اداره امور را دریافت کند.
