سوگند استظهاری | تعریف و شرایط قسم
سوگند برای ثابت کردن دلیل دعوی در دادگاه استفاده می شود. کاربرد این روش، بستگی به شرایط خاصی دارد. قسم دارای نمونه های متنوعی بوده که بر حسب شرایط و موقعیتی که دعوی در آن قرار گرفته یک سوگند انتخاب می گردد. سوگند استظهاری پایه ای فقهی داشته که بعضا برای اثبات بخش از حقیقت به کار می رود. در این مقاله از دادخواه وکالت، مطالبی درباره سوگند و نوع استظهاری آن شرح داده خواهد شد.
سوگند چیست و راجع به انواع آن چه میدانید؟
هنگامی که فردی در دادگاه برای ثابت کردن درستی گفتارش و قبل از ارایه سخن، الفاظ بزرگ الله را به کار می برد سوگند خورده است. در مواردی پیش می آید که افراد در دادگاه برای نفع خود سوگند یاد می کنند در صورتی که وقایع، چیز دیگری می باشد. البته باید بیان کرد که سوگند اگر به دروغ گفته شود در قانون ایران جرم تلقی شده و مستحق جزای سنگین خواهد بود.
شاکی و متهم به صورت یکسان از حق سوگند برخوردار هستند. برای ارائه قسم باید شرایط آن مهیا باشد. به این منظور نیست که بدون جمع آوری ادله های دیگر و پیدا کردن مدارک محکمه پسند قاضی فقط به سوگند اکتفا نماید. بنابراین بر اساس نوع دعوا و موقعیتی که پیش آمده قاضی نوع سوگند را مشخص خواهد کرد.
انواع سوگند در زیر آمده است:
- سوگند برای عهد: این نوع قسم به جهت عهد و پیمان خورده می شود. سوگند پزشکان نمونه بارز آن است. از این سوگند نمی توان در دادگاه برای ادله استفاده نمود ولی نادیده گرفتن آن جرم بوده که رسیدگی آن در دادگاه صورت می گیرد.
- سوگند برای اثبات: بیان این سوگند برای ثابت کردن ادعای مطرح شده در دادگاه می باشد. بنابراین در پیشگاه قاضی، فرد سوگند یاد خواهد کرد. وجود قاضی و دادگاه باعث قضایی شدن این قسم می شود. سه نوع قسم برای اثبات ادله وجود دارد:
- سوگند برای قطعیت: در این قسم، ادعایی که توسط شاکی و متهم مطرح شده تایید و به اثبات می رسد و یا این که رد خواهد شد و حد وسطی وجود ندارد. با توجه به نیاز شاهد در برخی دعاوی، این قسم می تواند به عنوان شاهد کاربرد داشته باشد.
- سوگند استظهاری: گاهی برای کشف کامل واقعیت، وراث میت، شکواییه ای را تنظیم می کنند. با تشکیل پرونده و در صورت نیاز به شهادت، از این قسم استفاده می شود.
- سوگند برای کامل کردن ادله: چندین دلیل برای ادعا وجود دارد. اگر از نظر قاضی دلایل کافی نباشد برای تکمیل ادله، سوگند تکمیلی پیشنهاد خواهد شد.
سوگند استظهاری چیست؟
این سوگند بیستر در پرونده های میت و وارث ارایه می شود. پرونده ای با همین محتوا در دادگاه مورد رسیدگی قرار می گیرد. مدارک کافی نیز برای ثابت کردن حقوق این پرونده جمع آوری شده است. قاضی پرونده برای اثبات تمام جوانب و این که مساله ای جا نیفتاده به مدعی پیشنهاد می کند که سوگند یاد کند. سوگند پیشنهادی از نوع استظهاری می باشد؛ زیرا اصل حق توسط ادله های موجود قابل اثبات بوده و سوگند برای فرعیات باقی مانده است. مدعی باید سوگند را بخورد و اگر به هر دلیلی از سوگند سر با زند تمامی مدارک جمع آوری شده زیر سوال خواهند رفت.
سوگند استظهاری در دادگاه چه شرایطی دارد؟
برای این که این سوگند در دادگاه مشروعیت مطرح شدن را داشته باشد باید شرایط و بستر آن فراهم گردد. شرایطی که به قرار زیر است:
- وجود مدارک و ادله روشن: همان طور که عنوان شد در این قسم باید مدارک در راستای تایید اصل حق وجود داشته باشد. بنابراین یکی از شروط مهم سوگند مذکور، ارایه ادله روشن در دادگستری است. زمانی که از مدرک خبری نیست باید از سوگندی دیگر استفاده شود.
- اتیان سوگند کل وارثین: میتی که فقط یک وارث دارد، برای اثبات دعوا سوگند همان وارث کافی است. در صورتی که بحث چندین وارثی میت مطرح باشد لازم بوده که تمامی وراث برای کامل کردن ادله و حکم نهایی، سوگند بخورند. چنانچه یکی از وراث با خوردن سوگند موافقت نکند، ثابت شدن ادعا فقط موکول به وارثین سوگند خورده خواهد شد.
تفاوت سوگند بتی و تکمیلی با سوگند استظهاری چیست؟
سوگند های ذکر شده نظیر بتی، تکمیلی و استظهاری دارای مغایرت هایی با یکدیگر هستند. سوگند بتی و تکمیلی را در موارد متعددی می توان استفاده کرد. در صورتی که قسم استظهاری فقط برای دعاوی میت مطرح می شود.
در قسم بتی و تکمیلی درخواست سوگند باید از جانب مدعی یا مدعی له به دادگاه ارایه گردد. در صورتی که در نوع استظهاری خود قاضی درخواست این سوگند را خواهد کرد. در سوگند بتی مدرکی وجود ندارد و در سوگند تکمیلی، مدارک کامل نیستند ولی در قسم استظهاری همه مدارک وجود داشته و قسم فقط برای نبودن شخصی به دلیل زنده نبودن آن خورده می شود.
کلام آخر
سوگند استظهاری، سوگندی فقهی است. کاربرد این قسم در شکواییه هایی بوده که یکی از طرف های پرونده در قید حیات نیست. در واقع به صورت محدود فقط برای شکایات مربوط به میت مطرح می شود. برای ادای قسم استظهاری باید موقعیت دادگاه و شرایط آن مهیا باشد. این قسم با سوگند بتی و تکمیلی وجه تمایز زیادی دارد. در این مقاله به تفاوت سوگند های ذکر شده اشاره شده است.
