ترازنامه چیست و از چه اجزایی تشکیل شده است؟

ترازنامه (Balance Sheet) یا بیلان یکی از انواع صورتحساب های مالی در شرکت ها و سازمان ها است که می توان با استفاده از آن عملکرد واحدهای تجاری را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. در حقیقت این صورتحساب مالی نشان می دهد که یک شرکت مالک چه چیزهایی می باشد و چه مقدار بدهی دارد و حقوق صاحبان سهام چقدر است. البته Balance Sheet مفهوم و تعریف جامع تری دارد که در ادامه این مقاله از دادخواه وکالت به طور کامل در رابطه با آن صحبت خواهیم کرد.

تعریف ترازنامه چیست؟

ترازنامه در حقیقت یک گزارش از دارایی ها، بدهی ها، حقوق صاحبان سهام و مواردی از این دست است که تصویری از آنچه به شرکت و صاحب شغل تعلق دارد را نشان می دهد. از همین رو اگر شما بتوانید این گزارش را به درستی تحلیل و بررسی کنید، به اطلاعات بسیار کاربردی خواهید رسید که می توانید با درنظر گرفتن آن ها بهترین عملکرد را از خود نشان دهید.

حال شاید برای شما سوال پیش آید که تحلیل Balance Sheet برعهده چه شخصی می باشد که در پاسخ به این سوال باید گفت شخصی که این صورتحساب را مطالعه و بررسی می کند، می تواند یک حسابدار یا تحلیلگر اقتصادی باشد؛ البته تحلیلگرهای بازار مالی، مدیرهای مالی و حتی یک مدیر عامل نیز می توانند این تحلیل و بررسی را انجام دهند. مسلما نیاز هریک از این اشخاص به اطلاعات ترازنامه متفاوت خواهد بود و آن ها براساس نیاز خود بررسی های لازم را انجام خواهند داد.

اقلام ترازنامه شامل چه مواردی است؟

یک بیلان از دو ستون اصلی تشکیل شده است که این دو ستون باید با یکدیگر هم‌تراز باشند؛ چراکه شکل این صورتحساب، منطبق بر معادله حسابداری است و به همین دلیل توازن باید بین دو ستون برقرار شود. یکی از ستون های این ترازنامه به دارایی ها و ستون دیگر به مجموع بدهی ها و میزان حقوق صاحبان سهام تعلق می گیرد. البته توجه داشته باشید که اقلام این صورتحساب همین دو ستون نیستند و اقلام دیگری نیز در این برگه قرار می گیرد.

ستون دارایی ها

همانطور که اشاره شد، در Balance Sheet‌ها یک ستون مربوط به دارایی ها قرار دارد که از بالا به پایین لیست دارایی هایی که نقدینگی بالایی دارند را مشاهده خواهید کرد. منظور از نقدینگی این است که شما می توانید یک دارایی را به وجه نقد تبدیل کنید؛ پس هرچه نقدینگی یک دارایی بالایی باشد، در مدت زمان کوتاه تر به وجه نقد تبدیل می شود.

دقت داشته باشید دارایی هایی که در این ستون قرار می گیرند نیز خود شامل دو بخش می شوند که این دو بخش عبارتند از دارایی هایی که نقدینگی بالا دارند و دارایی های غیر جاری! وجه نقد، اوراق بهادار، موجودی کالا و … از جمله دارایی هایی که نقدینگی بالا دارند به شمار می آیند و دارایی های ثابت، سرمایه گذاری های بلند مدت و دارایی های نامشهود نیز از جمله دارایی هایی هستند که در دسته دارایی های غیر جاری قرار می گیرند.

ستون بدهی های و سرمایه ها

دومین ستون مهم در ترازنامه ها به بدهی ها و سرمایه ها مربوط می شود. بدهی ها در حقیقت دیونی هستند که شرکت ها باید آن ها را پرداخت کنند و معمولا ماهیت های مختلفی اعم از اجاره بها، حقوق، دستمزد یا طلب تامین کنندگان و … دارند. باید به این موضوع اشاره کنیم که بدهی ها نیز خود دو بخش متفاوت دارند که یکی از بخش های آن به بدهی های کمتر از یکسال و بخش دوم به بدهی هایی با سررسید بیش از یک سال مربوط می شود.

ستون دوم که به آن اشاره کردیم، علاوه بر بدهی ها بخش دیگری تحت عنوان سرمایه ها نیز دارد و در این بخش پول و دارایی که به صاحب یک کسب و کار تعلق دارد را مشاهده خواهید کرد. هر مبلغی که در این ستون درج می شود، در حقیقت دارایی خالص است و باقیمانده کل دارایی های شرکت بعد از پرداخت بدهی ها می باشد. دقت داشته باشید که حق بستانکاران بر حق صاحب سرمایه اولویت دارد و به همین دلیل مبلغ مربوط به سرمایه ها بعد از نوشتن بدهی ها ذکر خواهد شد.

سایر اجزای ترازنامه

در بخش قبل به این موضوع اشاره داشتیم که ترازنامه دو ستون اصلی (دارایی ها و بدهی) دارد، اما قلام آن تنها به این دو ستون ختم نمی شود و اجزای دیگری نیز در Balance Sheet‌ها دیده می شود که عبارتند از:

• عنوان ترازنامه که شامل سه بخش نام کامل واحد اقتصادی، نام گزارش یا صورت وضعیت مالی و تاریخ گزارش می شود.
• واحد اندازه گیری ترازنامه که در کشور ما ریال است.
• جمع حساب ها در بیلان که منظور از آن جمع حساب های ستون دارایی ها با جمع ستون دوم یعنی بدهی ها است.

مهم ترین اقلام یک ترازنامه برای تجزیه و تحلیل چیست؟

همانطور که بررسی کردیم، در یک ترازنامه اقلام مختلفی درج می شود که با کمک این اقلام تجزیه و تحلیل ها انجام خواهد شد؛ اما موضوعی که وجود دارد این است که کدام یک از این اقلام برای تجزیه و تحلیل مناسب تر هستند که در پاسخ باید گفت حساب های دریافتی، سرمایه گذاری های کوتاه مدت، املاک، مستغلات، تجهیزات و بدهی ها از مهم ترین اقلام به شمار می آیند که می توان با استفاده از آن ها تجزیه و تحلیل های لازم را انجام داد و به اطلاعات لازم رسید.

آیا ترازنامه همان صورت سود و زیان است؟

بیلان مالی در حقیقت همان گزارشی به شمار می آید که اطلاعاتی را در رابطه با سود و زیان در اختیار شما قرار می دهد. صورتحساب سود و زیان نیز همانطورکه از نامش پیداست، اطلاعاتی را در رابطه با همین موضوع در اختیار شما قرار می دهد. حال همین موضوع باعث شده که بسیاری از افراد فکر کنند که ترازنامه و صورتحساب سود و زیان دو گزارش مشابه و یکسان هستند؛ در حالی که باید گفت این چنین نیست و تفاوت هایی میان این دو گزارش دیده می شود که اصلی ترین آن ها این است که در بیلان های مالی، اطلاعات به طور دقیق و مشخص درج می شوند، این در حالی می باشد که اطلاعات درج شده در صورتحساب های سود و زیان خلاصه هستند و آمار مربوط به یک دوره را نشان می دهند.

کلام آخر

بنا به نظر حسابداران و افرادی که در زمینه های حسابداری مشاوره می دهند، ترازنامه یکی از مهم ترین صورت های مالی به شمار می آید؛ چراکه تمام دارایی ها و بدهی های یک شرکت را به صورت جامع در اختیار شرکت ها قرار می دهد. از همین رو اگر به دنبال بررسی شرایط مالی شرکت خود هستید، توصیه می شود حتما تحلیل و ارزیابی این صورتحساب مالی را در برنامه خود قرار دهید تا با اطلاعاتی که از آن بدست می آورید بهترین عملکرد را از خود نشان دهید.