منظور از موانع ارث در قانون چیست؟

همانطورکه می دانید، بسیاری از خانواده ها در طول زندگی خود تلاش می کنند تا پس اندازهایی را برای فرزندان خود جمع آوری کنند که این پس اندازها شامل ملک، ماشین، زمین و … می شود. این اموال گاهی اوقات به نام خود والدین هستند و آن ها بر این تصور می باشند که بعد از مرگشان این اموال را به وراث انتقال دهند. این موضوع کاملا طبیعی است و طبق قانون اموال یک شخص بعد از مرگش به طور خودکار و بعد از انجام کارهای اداری، به ورثه ای که دارد منتقل می شود. اما در این میان ممکن است شرایطی رخ دهد که باعث شوند به ورثه ارث نرسد. از همین رو تصمیم داریم در این مقاله در رابطه با موانع ارث در قانون صحبت کنیم تا با آن ها آشنا شوید.

تعاریف و اصطلاحات مربوط به ارث

برای آنکه بتوانید درک بهتری از توضیحاتی که در ادامه این مقاله از دادخواه وکالت گفته می شود داشته باشید، باید در ابتدا با تعاریف و اصطلاحات مربوط به آن آشنا شوید که عبارتند از:

• وارث: فردی که از متوفی ارث می برد
• نسب: ارتباط یک فرد با فرد دیگر به واسطه ولادت شرعی
• خویشان نسبی: وابستگی یک فرد به فرد دیگر از طریق ولادت
• خویشان سببی: خویشاوندی که به واسطه ازدواج بین دو نفر ایجاد می شود
• طبقه: ترتیب افرادی که از متوفی ارث می برند که شامل سه طبقه می شوند که طبقه اول شامل والدین، فرزندان، نوه ها طبقه دوم شامل اجداد، خواهر، برادر و فرزندانشان و طبقه سوم خواهران، برادران و والدین و اولاد آن ها!

موانع ارث در قانون

همانطورکه در ابتدا اشاره کردیم، گاهی اوقات شرایطی رقم می خورد که یک شخص به واسطه ی آن شرایط دیگر امکان دریافت ارث را ندارد؛ این شرایط که در حقیقت موانع ارث به شمار می آیند عبارتند از:

• قتل

یکی از اصلی ترین موانع دریافت ارث قتل است؛ بنابراین طبق قانون مدنی اگر یکی از ورثه مورث خود را به قتل برساند در ادامه از دریافت ارث محروم خواهد شد. البته قتل صورت گرفته باید از نوع عمد (مستقیم یا غیرمستقیم) باشد تا قانون آن را از موانع دریافت ارث در نظر بگیرد. اگر قتل را از نوع شبه عمد یا قتل خطا محض بداند، شخص وارث از ارث محروم نخواهد شد، ولی از دیه متوفی ارث نخواهد برد. البته باید گفت در رابطه با این موضوع استثنائاتی وجود دارد، برای مثال اگر پدر فرزند خود را به قتل برساند، نه تنها قصاص نمی شود، بلکه شرایط ارث بردن آن نیز طبق قانون انجام خواهد شد.

• خارج شدن از دین اسلام یا کفر

از دیگر مواردی که می توان به عنوان موانع ارث آن را معرفی کرد، باید به کفر یا خارج شدن از دین اسلام اشاره کرد. حال منظور از کافر کیست؟ به شخصی که وجود و یگانگی خدا را انکار کند و پیامبر و خاندان وی را قبول نداشته باشد، کافر گفته می شود و چنین شخصی از یک فرد مسلمان مال و اموالی را به ارث نخواهد برد. این موضوع به گونه ای است که اگر بین وراث شخص کافر، تنها یک فرد مسلمان وجود داشته باشد، تمام میراث به آن شخص خواهد رسید. البته اگر متوفی مسلمان باشد و تنها یک وارث کافر داشته باشد، ارثی به این شخص نخواهد رسید و اموال فرد متوفی به عنوان اموال بلاوارث به بیت المال خواهد رسید.

• لعان

یکی از موانع ارث بین زن و شوهر یا پدر و فرزند لعان است که هیچ یک از طرفین از یکدیگر ارثی نخواهند برد. لعان در لغت به معنای لعنت و نفرین کردن است و در برخی از موارد خاص به تشریفات خاص قانونی که در دادگاه ها اتفاق می افتد نیز اشاره دارد. علت هایی که برای لعان می توان در نظر گرفت متفاوت است؛ برای مثال اگر شوهری به زن خود در رابطه با اینکه با یک بیگانه رابطه نامشروع داشته باشد شک کند یا پدری که انتساب فرزند به خود را انکار می کند، همگی می توانند در دسته لعان قرار گیرند و باعث محرومیت از ارث شوند.

• تولد فرزند از رابطه نامشروع

در راستای بررسی موانع ارث باید به فرزند متولد از رابطه نامشروع یا زنا نیز اشاره کرد. افرادی که از این نوع روابط متولد می شوند هیچ رابطه و نسبت قانونی با پدر خود ندارند، بنابراین ارثی از پدرشان دریافت نخواهند کرد. اما اگر یک طرف رابطه مشروع یا شبهه مشروع باشد و طرف دیگر نامشروع؛ فرزند از طرف مشروع ارث خواهد برد. برای مثال اگر فردی که به عنوان پدر شناخته می شود، در سلامت کامل عقل مرتکب جرم شود، اما مادر در حالت بیهوشی مورد تجاوز قرار گرفته باشد، فرزند از سوی پدر که سمت نامشروع به شمار می آید ارثی نخواهد برد، اما از سمت مادر که شبه مشروع است شامل ارث خواهد شد.

• وجود جنین

آخرین موردی که می توان آن را به عنوان یکی از موانع ارث در نظر گرفت، وجود یک جنین است. درواقع باید گفت که اگر هنگام فوت مورث جنینی وجود داشته باشد، تقسیم ارث صورت نخواهد گرفت تا وضعیت جنین و ارث گرفتن آن مشخص شود. یک جنین تنها در دو حالت ارث می برد؛ حالت اول اینکه نطفه ی او حین مرگ مورث بسته شده باشد و حالت دوم متولد شدن جنین به صورت زنده است؛ چه بسا که بعد از تولد بمیرد!

کلام آخر

همانطورکه گفته شد، موانع ارث در حقیقت مواردی هستند که وجود آن ها می تواند یک شخص را از دریافت ارث محروم کند. حال از آنجایی که این موضوع حائز اهمیت است و می تواند سرنوشت افراد را تحت تاثیر قرار دهد، ما در این مقاله به بررسی آن ها پرداختیم و در رابطه با هرکدام توضیحاتی را در اختیارتان قرار دادیم تا بتوانید اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید.