متولی وقف کیست و نحوه واگذاری آن
وقف جزو نهادهای فقهی در حقوق کشور ایران به شمار می رود و به معنی واگذار کردن اموال برای استفاده اشخاص دیگر است. وقف دارای سه رکن مختلف می باشد. فردی که وقف را انجام می دهد صاحب مال می باشد، موقوف علیهم نیز به فرد یا افرادی گفته می شود که وقف به نفع آن ها انجام می گردد، به مال و اموالی که مورد وقف قرار می گیرند نیز مال موقوفه گفته می شود. شایان ذکر است که کلیه امور و مسئولیت هایی که مرتبط به مال موقوفه هستند نیز ممکن است به عهده فردی امین و مورد اعتماد قرار داده شود که به این فرد، متولی وقف اطلاق می شود. در مطالب قبلی به بررسی سند اوقافی پرداختیم و در ادامه این مطلب به بررسی متولی وقف کیست خواهیم پرداخت. در پایان مطلب نیز وظایف متولی وقف را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
متولی وقف کیست؟
مطابق با ماده 75 می توان گفت: “تولیت به معنی اداره نمودن امور موقوفه می باشد، امور موقوفه نیز جزو کارهایی به شمار می روند که مربوط به وقف و مال وقفی هستند، در نتیجه کسی که عهده دار تولیت می باشد، متولی نام دارد. متولی وقف اداره امور مربوط به مال موقوفه را به عهده دارد و از طرف واقف تعیین می گردد، علاوه بر این متولی وقف برای انجام امور مربوط به مال وقف شده دارای وظایف و اختیاراتی می باشد.
مطابق با ماده 7 قوانین مربوط به اختیارات و تشکیلات سازمان اوقاف می توان گفت:” متولی در حکم امین مال موقوفه می باشد و اگر وی تصمیمی برخلاف منفعت و مصلحت مال موقوفه اتخاذ کند، مسئولیت این تصمیم به عهده وی می باشد”. واقف نیز دارای این اختیار می باشد که برای متولی ویژگی ها و شرایطی را تعیین نماید.
بررسی انواع واقف
وقف به دو صورت مختلف زیر قابل انجام می شود:
1. وقف خاص:
به نوعی از وقف اطلاق می شود که تعداد کسانی که از آن نفع می برند مشخص و محدود هستند. اگر برای این نوع وقف متولی وقف تعیین نشود، موقوف علیهم وظیفه رسیدگی به امور وقف خاص را به عهده دارد.
2. وقف عام:
این نوع وقف نسبت به گروهی از افراد یا عموم انجام می شود و امکان شمارش تمام افراد گروه به آسانی امکان پذیر نمی باشد. اگر واقف برای رسیدگی به امور وقف عام، متولی وقف تعیین نکرده باشد اداره امور به عهده سازمان حج و اوقاف است.
بررسی انواع حالات تعیین متولی وقف
حال که با مفهوم متولی وقف کیست آشنا شدید بهتر است با انواع حالات و شرایط تعیین متولی وقف نیز آشنا شوید. مطابق با ماده 75 قانون مدنی:” واقف می تواند در صورت تمایل اداره کردن امور موقوفه را در مدت معینی خودش انجام دهد، علاوه بر این واقف می تواند برای اداره کردن امور موقوفه، متولی وقف انتخاب کند”. اداره کردن اموال موقوفه ممکن است به یک یا چندین نفر غیر از متولی وقف واگذار گردد.
از مهم ترین شرایط تعیین متولی وقف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- واقف باید اداره امور موقوفه را به عهده بگیرد.
- واقف باید به همراه شخص دیگری، امور مالی موقوفه را اداره نماید و هر یک از این اشخاص به صورت جداگانه به اداره امور بپردازند.
- واقف و متولی می توانند همراه با یکدیگر امور مربوط به مال موقوفه را اداره نمایند.
- واقف می تواند چندین نفر را جهت انجام امر تولیت انتخاب نماید که هر یک از این افراد باید به صورت مستقل به اداره امور بپردازند.
- واقف می تواند چندین نفر را جهت انجام امور موقوفه انتخاب نماید که این افراد می توانند همراه با یکدیگر امور را اداره نمایند.
- واقف در زمان عقد وقف می تواند این شرط را قرار دهد که خودش یا متولی بتوانند، متولی دیگری را انتخاب نمایند.
- تولیت متولی باید به کمک شعبه تحقیق اداره اوقاف گواهی گردد و اگر اختلافی در این زمینه رخ دهد، دادگاه در مورد آن حکم نماید.
وظایف متولی وقف چیست؟
از مهم ترین وظایف متولی وقف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- متولی وقف موظف به قبول تولیت نمی باشد، در صورتی که وی این وظیفه را قبول کند هرگز نباید آن را از بین ببرد.
- متولی باید به همان ترتیبی که واقف تعیین کرده است به اداره امور بپردازد.
- وظیفه متولی رسیدگی به امور رایج نظیر اخذ اجرت، تقسیم اجرت بین موقوف علیهم و… است.
- متولی وقف باید مطابق با مقتضای عقد وقف عمل نماید، مطابق با این مورد می توان گفت که متولی حق ندارد که عملی را برخلاف مصالح موقوفه انجام دهد.
- یکی دیگر از وظایف متولی وقف، محدودیت او در عزل سایر متولیان می باشد، در صورتی که چندین نفر متولی مامور به انجام امری باشند، هیچ کدام از آن ها نمی توانند باعث عزل دیگری شوند. متولی وقف فقط در صورتی می تواند این کار را انجام دهد که واقف در زمان عقد وقف، این اختیار را به وی دهد.
شرایط واگذاری وظایف متولی به افراد دیگر
آیا متولی می تواند وظیفه اداره کردن امور و تولیت را به اشخاص دیگری واگذار نماید؟ برای پاسخ به این سوال مطابق با ماده 83 قوانین مدنی می توان گفت: ” متولی هرگز نمی تواند وظایف خود را به دیگری واگذار نماید، متولی وقف فقط زمانی می تواند وظایف تولیت را به افراد دیگر واگذار نماید که واقف در زمان عقد وقف، اجاره واگذاری تولیت به دیگری را به وی داده باشد”.
کلام آخر
وقف پدیده اجتماعی با ارزشی به شمار می رود که به واسطه آن افراد نیکوکار می توانند مال و اموال خود را به مصارف عام المنفعه اختصاص دهند. همان طور که در این مطلب مطالعه کردید اداره امور موقوفه به عهده متولی وقف می باشد، واقف موظف است که متولی وقف را تعیین کند و تا زمانی که این متولی وقف انتخاب نشده است وظیفه اداره امور موقوفه به عهده سازمان اوقاف است. علاوه بر این واقف می توان برای اداره امور موقوفه چندین متولی وقف را تعیین کند.
در این مطلب با مفهوم متولی وقف کیست آشنا شدید، امیدواریم مطالعه این مطلب از وب سایت دادخواه وکالت مورد توجه شما همراهان عزیز و گرامی قرار گرفته باشد و با مطالعه این مقاله اطلاعات لازم را در زمینه وظایف متولی وقف و… بدست آورده باشید.
