سرقت ادبی چیست و چه مجازاتی دارد؟
یکی از اتفاقاتی که این روزها بیش از گذشته شاهد اتفاق افتادن آن هستیم، سرقت ادبی است. این کار که در خیلی از مواقع به صورت ناخودآگاه انجام می شود، مانند زمانی که دانشجویان یک متن را کپی می کنند جرم به شمار می آید و می تواند عواقب بد و مخربی را بر زندگی تحصیلی، کاری و … فرد به همراه داشته باشد. از همین رو تصمیم داریم در ادامه مقاله در رابطه با اینکه سرقت ادبی چیست و چه مجازاتی دارد صحبت کنیم تا با صفر تا صد این موضوع آشنا شوید.
منظور از سرقت ادبی چیست؟
برای مثال شرایطی را تصور کنید که شما یک نویسنده مقالات علمی، شاعر یا مترجم هستید و با این دانش خود نوشته ای را آماده و چاپ کرده اید. مسلما برای چنین پروسه ای به زحمت بسیار زیادی نیاز خواهد بود و هزینه های مادی و معنوی زیادی نیز برای آن پرداخته خواهد شد. حال اگر در چنین حالتی شخصی پیدا شود که اثر شما را به طور کامل یا بخشی از آن را عینا کپی کند و از شما بابت چنین موضوعی اجازه نگیرد، این کار رسما مصداق سرقت ادبی است و اگر شکایتی صورت گیرد با جریمه همراه خواهد بود.
انواع سرقت ادبی
در بخش قبل به سوال سرقت ادبی چیست پاسخ دادیم، اما موضوع دیگری نیز وجود دارد که باید در رابطه با آن نیز اطلاعات داشته باشید و آن انواع سرقت ادبی است. در ادامه انواع مختلف این جرم را موردبررسی قرار خواهیم داد تا با آن ها آشنا شوید.
1. سرقت از منابع
گاهی اوقات برخی از پژوهشگران در مقالاتی که می نویسند، محتوا را به منبع اشتباه ارجاع می دهند که باید گفت در چنین حالتی سرقت ادبی از منابع انجام شده است. البته باید گفت که این مورد حالت دیگری نیز دارد و آن این است که در متن به منبع که اصلا وجود خارجی ندارد اشاره شود.
2. سرقت با بازنویسی
حالت دیگری که می توان به آن اشاره کرد، سرقت ادبی با بازنویسی است که یک حالت رایج نیز به شمار می آید. این سرقت زمانی اتفاق می افتد که یک متن با همان ایده به نحوه ی دیگر و با تغییر برخی از کلمات نوشته شود. دقت داشته باشید که اگر ایده و طرح اصلی به فرد دیگری تعلق داشته باشد و شما آن را با تغییر بنویسید نیز باز محتوا کپی و سرقتی خواهد بود.
3. سرقت جهانی
سرقت ادبی جهانی یا global plagiarism در حقیقت به شرایطی گفته می شود که شما یک فرد را برای نگارش مقاله و محتوا استخدام کنید و در نهایت نام خودتان را به عنوان نویسنده انتشار دهید. باید گفت اگر شخصی که مقالات را می نویسد، از دوستان و آشنایان شما باشد و همین کار را انجام دهید، باز سرقت ادبی جهانی صورت گرفته است.
4. سرقت مستقیم
در این نوع از سرقت آثار ادبی، شخص سارق به طور کلی ادعا می کند که صاحب یک اثر می باشد؛ درحالی که آن اثر را از شخص دیگر بدون کوچکترین تغییری گرفته و نام خود را به عنوان نویسنده در آن درج کرده است.
5. سرقت ایده
اگر برای تولیدمحتوا از ایده شخص دیگری استفاده کنید، نمونه سرقت اتفاق افتاده از نوع سرقت ادبی ایده خواهد بود. البته باید گفت این مورد با الهام گرفتن از ایده دیگران فرق دارد؛ زمانی که شما ایده می گیرید، باید چیز جدیدی که تنها به خود شما تعلق دارد را خلق کنید.
6. سرقت تصادفی
این مورد همانطور که از نامش پیداست، به شکل تصادفی رخ می دهد؛ یعنی شخص بدون آنکه بداند از ایده ی شخص دیگری استفاده می کند. حال شاید فکر کنید که سرقت ادبی تصادفی عواقبی برای شما به همراه نخواهد داشت، در حالی که باید گفت این چنین نیست و تفاوتی ندارد که سرقت ادبی از چه نوعی می باشد، در هر حالت مشکلاتی را برای شما به وجود خواهد آورد.
7. سایه نویسی
حالت دیگری از سرقت ادبی نیز وجود دارد و آن سایه نویسی است. این مورد شاید کمی گنگ به نظر برسد، اما در یک تعریف ساده باید گفت زمانی که فرد به سفارش فرد دیگر مقاله، داستان، کتاب یا گزارشی را برای همان شخص می نویسد و در نهایت اثر خلق شده را به اسم سفارش دهنده ثبت می کند که چنین حالتی را سایه نویسی می گویند. برای مثال افرادی که متن سخنرانی سیاستمداران را می نویسند، در حقیقت سایه نویسی انجام می دهند. البته باید گفت در سایه نویسی معمولا رضایت طرفین وجود دارد و مشکل ساز نخواهد بود.
مجازات سرقت ادبی برای دانش آموزان و دانشجویان
شما به عنوان یک دانش آموز یا دانشجو وظیفه دارید که تحقیق و بررسی هایی که به شما واگذار می شود را شخصا انجام دهید. حال اگر شما برای انجام کار واگذار شده به سراغ کپی متن از شخص دیگر بروید، دچار جرم سرقت ادبی خواهید شد. اگر این کار را به صورت ناخواسته انجام داده باشید و قبلا نیز سابقه چنین کاری نداشته اید، دانشگاه معمولا نمره آن درس را برای شما کم می کند یا شما را برای آن واحد درسی مردود اعلام خواهد کرد. برخی از دانشگاه ها فرد خاطی را محاکمه انضباطی می کنند و برخی دیگر شاید هیچ عکس العملی نشان ندهند؛ درواقع می توان گفت همه چیز به نظم و شرایط دانشگاه شما بستگی دارد.
حال اگر شما با قصد قبلی این نوع از سرقت را انجام دهید و یک منبع را بدون ذکر نام منبع کپی پیست کنید، سرقت مستقیم انجام داده اید. این نوع از سرقت ادبی با برخورد جدی تری همراه است؛ به طوری که ممکن است دانشگاه بعد از متوجه شدن این موضوع شما را از دانشگاه اخراج و مدرک تحصیلی را باطل کند.
مجازات سرقت ادبی برای حرفه ای ها
اگر در یک شغل حرفه ای و خوب مشغول به فعالیت هستید، توصیه می شود به هیچ وجه به سرقت ادبی فکر نکنید؛ چراکه اگر چنین اتفاقی بیفتد عواقب و پیامدهای سنگینی را برای شما به همراه خواهد داشت. برای مثال ممکن است شرکت شما را اخراج کند یا از شما بخواهد که استعفانامه را به آن ها تحویل دهید. اعتبار و سابقه شما نیز با چنین اتفاقی لطمه دار خواهد شد، از همین رو توصیه می شود به هیچ وجه سراغ چنین کاری نروید!
آیا برای شکایت از این جرم به کمک وکیل نیاز است؟
اگر تصمیم دارید از شخصی که مرتکب جرم سرقت ادبی شده است شکایت کنید، باید دانش و تجربه لازم برای این کار را داشته باشید؛ زیرا پرونده ای که چنین موضوعی دارد، برای بررسی به دادگاه و دادسرا ارسال خواهد شد تا قاضی پرونده را بررسی کند و در نهایت حکم را مشخص سازد. از همین رو اگر فکر می کنید که علم، دانش و تخصص لازم برای این کار را ندارید، از یک وکیل درخواست کمک کنید تا شخص با استناد به قانون روند پرونده را پیش ببرد.
کلام آخر
سرقت ادبی چیست و چه مجازاتی دارد؟ هر آنچه باید در رابطه با این موارد می دانستید، در این مقاله از دادخواه وکالت در اختیارتان قرار گرفت تا با صفر تا صد این موضوع آشنا شوید و در صورتی که در شرایط مشابه قرار گرفتید بدانید چه عکس العملی باید از خود نشان دهید تا در ادامه مشکل کیفری بیشتری برای شما پیش نیاید و به حق خود نیز برسید.
