تغلیظ دیه چیست و چه شرایطی دارد؟

در جامع اسلامی جنایات عمدی یا شب عمدی هموراه با واکنش شدید جامعه مواجه بوده اند. این واکنش در قالب مجازات های مختلف، از جمله دیه اعلام می گردد. دیه مبلغی است که باید به عنوان جبران خسارت وارد شده به مجنی علیه یا خانواده اش بدهند. میزان دیه برای هر جنایت متفاوت بوده و بر اساس عواملی مانند نوع جنایت، وضعیت مجنی علیه و شرایط دیگر تعیین می شود. یکی از مواردی که می تواند بر میزان دیه تاثیر بگذارد، تغلیظ دیه نام دارد. تغلیظ دیه چیست، به معنای افزایش میزان دیه در مواردی بوده که مرتکب، جنایت دارای شرایط خاصی می باشد.

تغلیظ دیه چیست؟

تغلیظ یکی از مجازات های قانونی در ایران است که برای جنایت کارانی که مرتکب قتل عمد یا جنایت علیه نفس شده اند اعمال می شود. این مجازات به این معناست که دیه مقتول یا مجنی علیه چندین برابر شده و از حد معمول خود فراتر می رود. تغلیظ می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از دلایل آن شدت جنایت است. به عنوان مثال اگر کسی عمدا و با نیت قبلی دیگری را به قتل برساند دیه او چندین برابر بیشتر از دیه کسی بوده که در یک نزاع خیابانی کسی او را می کشد.

دلیل دیگر تغلیظ، انگیزه جنایت می باشد. به عنوان مثال، اگر کسی عمدا و با انگیزه های مادی دیگری را کشته دیه او بسیار زیاد تر از دیه کسی است که در یک دعوا و کشمکش خانوادگی دیگری را به قتل رسانده است. تغلیظ می تواند اثر بازدارنده داشته و از وقوع جنایت های عمدی و جنایت علیه نفس جلوگیری نماید. همچنین می تواند رضایت خانواده مقتول یا مجنی علیه را جلب کند. برای بیان بهتر این سوال که تغلیظ دیه چیست یک مثال می زنیم. فرض کنید شخصی از روی عمده و با نیت سویی که داشته دیگری را به قتل برساند در این صورت دیه مقتول 100 میلیون تومان خواهد بود. اگر این جنایت با انگیزه های مادی انجام شده باشد دیه مقتول به 500 میلیون تومان افزایش می یابد.

آیا تغلیظ دیه می تواند محافظ جان انسان باشد؟

در فقه اسلامی تغلیظ دیه به معنای افزایش دیه در برخی شرایط خاص می باشد. این حکم به منظور تشدید مجازات مرتکبان قتل و بازدارندگی از ارتکاب این جرم وضع شده است. تغلیظ دیه می تواند به دلایل مختلفی صورت گیرد. دو مورد از مهمترین انواع تغلیظ دیه مربوط به زمان و مکان وقوع قتل به شمار می آید. در ماه های حرام، دیه قتل عمد از دو برابر به چهار برابر  افزایش می یابد. این حکم به دلیل حرمت ماه های حرام و اهمیت حفظ جان انسان ها در این ایام اجرا می گردد.

ماه های حرام عبارتند از رجب، ذی القعده، ذی الحجه و محرم، این ماه ها به دلیل حرمت ویژه ای که دارند از اهمیت خاصی برخوردارند. در این ماه ها جنگ و خونریزی حرام بوده و اعمال عبادی خاص مانند حج عمره انجام می شود. با توجه به اهمیت ماه های حرام، اسلام ارتکاب قتل عمد در این ایام را به شدت حرام و موجب تغلیظ دیه می داند. فلسفه تغلیظ دیه چیست، این حکم علاوه بر جنبه کیفری جنبه بازدارندگی نیز دارد/ به این معنا که با افزایش دیه، مرتکبان قتل در این شرایط از ارتکاب این جرم بازداشته می شوند.

در حرم مکه نیز دیه قتل عمد از دو برابر به چهار برابر بالاتر می رود. این حکم نیز به دلیل حرمت حرم مکه و اهمیت حفظ جان انسان ها در این مکان مقدس است. حرم مکه، مکان ظهور پیامبر اسلام و محل انجام اعمال حج می باشد. این مکان از حرمت ویژه ای برخوردار بوده و ارتکاب قتل عمد در آن از جمله گناهان کبیره قلمداد می گردد. اهمیت تغلیظ دیه چیست،اسلام، جان انسان را جمله حقوق الهی می داند و با هر گونه تعرض به آن مبارزه می نماید. تغلیظ دیه در ماه های حرام مانند سپری محکم از جان مردم در این شرایط محافظت می کند.

آیا تغلیظ دیه راهکار کارآمد برای کاهش هزینه های درمان است؟

تغلیظ دیه روشی نوین در ایران است که در آن میزان دیه ای که به مصدوم پمی پردازند به جای پرداخت به صورت نقدی صرف درمان مصدوم می شود. این روش دربرگیرنده مزیت ها و خواص زیادی بوده که می توان موارد زیر را برای آن برشمرد:

• کاهش هزینه های درمان برای مصدوم: در روش تغلیظ دیه مصدوم نیازی به پرداخت هزینه های درمان ندارد و این هزینه ها مستقیما از سوی مرتکب جرم به بیمارستان یا مرکز درمانی پرداخت می شود. این امر باعث کاهش بار مالی بر دوش مصدوم می گردد و از فشار اقتصادی بر او می کاهد.
• کاهش هزینه های رسیدگی به پرونده های قضایی: بعد از اطلاع از این که تغلیظ دیه چیست باید دانست، در روش تغلیظ دیه نیازی به رسیدگی طولانی مدت به پرونده های قضایی نیست و روند پرداخت دیه سریع تر انجام می گردد. این امر باعث صرفه جویی در هزینه های قضایی می شود.
• افزایش رضایت مندی مصدومان: آسیب دیدگان در روش تغلیظ دیه سریع تر و با هزینه کمتری درمان می شوند و این امر باعث افزایش رضایت مندی آن ها می گردد. نحوه اجرای تغلیذ دیه به این صورت بوده که ابتدا میزان دیه مصدوم توسط دادگاه تعیین خواهد شد. سپس این مبلغ به یک بیمارستان یا مرکز درمانی واگذار گردیده تا درمان مصدوم با ان صورت پذیرد. بیمارستان یا مرکز درمانی موظف بوده که به طور دقیق هزینه های درمان را به دادگاه گزارش دهد. اگر هزینه های درمان مصدوم کمتر از میزان دیه تعیین شده باشد مابقی مبلغ به دست مصدوم می رسد . اما اگر هزینه های درمان بیشتر از میزان دیه بوده مابقی مبلغ بر عهده مرتکب جرم است.

کلام آخر

در این مقاله از دادخواه وکالت به طور کامل بررسی کردیم که تغلیظ دیه چیست و چه کاربردی دارد. تغلیظ دیه یک حکم شرعی که رعایت آن بر همه مسلمانان واجب است. بنابراین لازم بوده همه ما از این آگاه باشیم و در صورت وقوع جرایم خشن از آن تبعیت کنیم. همچنین باید مسئولان قضایی و انتظامی نیز در اجرای این حکم دقت و جدیت لازم را داشته باشند تا از این طریق از وقوع قتل جلوگیری گردد.