تفاوت دادستان و قاضی؛ وظایف هریک از آن ها

دادستان و قاضی دو مقام مهم قضایی به شمار می روند که رسیدگی به دعاوی کیفری به عهده آن ها می باشد، بسیاری از افراد تصور می کنند که این دو مقام یکسان هستند در صورتی که این تصور نادرست است زیرا تفاوت زیادی بین این دو مقام قضایی وجود دارد. شایان ذکر است، تفاوت دادستان و قاضی را از جنبه های مختلف می توان بررسی کرد.

بررسی انواع تفاوت دادستان و قاضی

دادستان وظیفه رسیدگی به جرائم مختلف را به عهده دارد و در صورتی که ارتکاب جرم توسط دادستان ثابت شود پرونده برای صدور رای نهایی و بررسی های لازم به دادگاه ارجاع داده می شود که وظیفه بررسی پرونده و صدور رای نهایی به عهده قاضی است. در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی تفاوت های این دو مقام قضایی بپردازیم که امیدواریم از مطالعه این مطلب نهایت بهره را ببرید.

قاضی کیست؟

دعاوی که در دادگاه مورد بررسی قرار می گیرند به دو دسته دعاوی حقوقی و کیفری تقسیم بندی می شوند، به هر یک از این نوع دعاوی بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری رسیدگی می شود. در دعاوی حقوقی یک اختلاف حقوقی باعث طرح این نوع دعاوی در دادگاه حقوقی می گردد و قاضی باید پرونده را مورد بررسی دقیق قرار دهد سپس اقدام به صدور رای نماید. در دعاوی کیفری یک جرم باعث ایجاد دعاوی کیفری می شود که ابتدا باید جرم در دادسرا ثابت شود سپس پرونده برای بررسی قاضی و صدور حکم نهایی به دادگاه انتقال داده می شود. در نتیجه رسیدگی به دعاوی کیفری بر خلاف دعاوی حقوقی دو مرحله ای است.

قاضی یکی از مهم ترین مقاماتی است که به دعاوی حقوقی یا کیفری رسیدگی می کند و وظیفه صدور حکم نهایی را به عهده دارد، با این حال بسیاری از افراد در مورد وظایف قاضی اطلاعات کافی را ندارند و ممکن است تصور کنند که قاضی همان دادستان است.

از مهم ترین اختیارات و وظایف قاضی می توان مطابق بر اصل 167 قانون اساسی به موارد زیر اشاره کرد:

1. رسیدگی به پرونده
2. پیدا کردن حکم پرونده با توجه به قوانین مدنی و کیفری
3. داوری در قانون
4. صدور رای یا حکم نهایی

دادستان کیست؟

دادستان یکی از اصلی ترین مقاماتی است که در دادسرا فعالیت می کند و در واقع ریاست دادسرا را به عهده دارد و کلیه مجموعه موظف هستند که تحت فرمان دادستان باشند. از دیگر مقاماتی که در دادسرا مشغول به فعالیت هستند می توان به معاون دادستان، بازپرس و دادیار اشاره کرد.

مهم ترین وظیفه دادستان این است که به کمک بازپرس و دادیار برای اثبات جرم، تحقیقات لازم را انجام دهد. شایان ذکر است، نتایج تحقیقات دادستان می تواند روی صدور رای نهایی قاضی تاثیرگذار باشد. دادستان وظایف دیگری را نیز به عهده دارد که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. وظیفه شروع به تعقیب جرم به عهده دادستان می باشد.
2. دادستان هر زمانی که بخواهد می تواند نسبت به مطالعه پرونده اقدام نماید و درخواست تکمیل تحقیقات را به بازپرس ارائه دهد، بازپرس مطابق با نظر دادستان موظف است که اقدام به تکمیل نمودن تحقیق کند.
3. دادستان باید تعلیمات لازم را در زمینه تحقیقات برای اثبات جرم به بازپرس و دادیار دهد، علاوه بر این دادیار و بازپرس موظف هستند که از دادستان اطاعت نمایند.
4. دادستان وظیفه صدور کیفر خواست را به عهده دارد.
5. قرارهایی نهایی توسط بازپرس صادر می گردد که این نوع قرارها شامل منع تعقیب، توقف تحقیقات و موقوف تعقیب می شوند، به این نکته توجه داشته باشید که اظهار نظر نهایی در مورد هر یک از این قرارها از مهم ترین وظایف دادستان است.

فرق بین قاضی و دادستان چیست؟

از انواع تفاوت دادستان و قاضی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. قاضی به فردی اطلاق می شود که در دعاوی کیفری و حقوقی باید اقدام به صدور حکم نهایی نماید، ولی دادستان به فردی گفته می شود که  وظیفه تعقیب و تحقیقات مقدماتی برای اثبات جرم را به عهده دارد. دادیار و بازپرس نیز زیر نظر دادستان باید فعالیت های خود را انجام دهند.
2. قاضی باید بی طرف باشد و مطابق با قوانین و وجود ادله کافی برای اثبات دعاوی نظیر اقرار، شهادت شهود، سوگند و علم قاضی اقدام به صدور رای نهایی نماید، در صورتی که دادستان بی طرف نیست و نماینده عموم مردم می باشد و به نمایندگی از مردم باید انجام وظیفه نماید.
3. یکی دیگر از انواع تفاوت دادستان و قاضی این است که قاضی باید پس از اثبات جرم کیفری نسبت به صدور رای نهایی اقدام کند، در صورتی که دادستان صلاحیت صدور رای را ندارد و وی به نمایندگی از مردم باید متهم را تحت تعقیب کیفری قرار دهد و برای متهم کیفرخواست صادر نماید، قاضی دادگاه نیز موظف است با مطالعه نظریان دادستان رای نهایی را صادر کند.

کلام آخر

دادستان و قاضی برخلاف نصور اغلب افراد دو شخص مختلف هستند که هر یک از آن ها وظایفی را به عهده دارد. تفاوت های زیادی بین وظایف قاضی و دادستان وجود دارد که با کسب اطلاعات لازم در مورد آن ها می توانید به انواع تفاوت دادستان و قاضی پی ببرید. در این مقاله از دادخواه وکالت به بررسی فرق بین دادستان و قاضی پرداختیم که امیدواریم از مطالعه این مطلب نهایت بهره را برده باشید.