جعل اسناد عادی و رسمی؛ مجازات جعل اسناد ⚖️【آخرین آپدیت سال】

اسناد به طور کلی به دو دسته عادی و رسمی تقسیم بندی می شوند. بدیهی است که اسناد عادی اعتبار قانونی بالایی نسبت به اسناد رسمی ندارند. با این وجود امکان جعل اسناد عادی و رسمی وجود دارد. استفاده مجعول جرم محسوب می شود و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. مجازات جعل اسناد بر اساس قانون مجازات اسلامی تعیین می شود و اغلب شامل جزای نقدی و حبس است. در این رابطه می توانید با بهترین وکیل تهران مشورت کنید.

مجازات جعل اسناد چیست؟

با توجه به اینکه دو نوع سند عادی و رسمی وجود دارند، مجازات جعل اسناد نیز به صورت جداگانه باید مورد بررسی قرار بگیرد. هر گونه تغییر در اسناد عادی و رسمی می تواند به عنوان جعل شمرده شود. گاهی افراد جاعل سند های عادی را که وجود خارجی ندارند، جعل می کنند. جعل سند می تواند با مجازات هایی مانند پرداخت جزای نقدی یا حبس همراه باشد. اسنادی مانند سند ملکی، قولنامه، گواهی تحصیلی، مدارک شناسایی و … ممکن است توسط افراد جاعل جعل شوند.

1. مجازات جعل سند عادی

باید گفت که بیشتری جعل در خصوص سندهای ملکی صورت می گیرد. فرد جاعل موجب می شود که به صاحب اصلی ملک ضرر های جبران ناپذیری وارد شود. در واقع این افراد از این طریق قصد دارند به سود مالی دست پیدا کنند. بر اساس ماده 536 قانون، مجازات جعل اسناد عادی برابر با سه ما تا یک سال حبس می باشد. با توجه به نوع جرم باید جزای نقدی نیز در این خصوص برای جبران ضرر و زیان قربانی پرداخت شود.

موارد ذکر شده برای جاعلانی است که در رده افراد عادی دسته بندی می شوند. گاهی جعل اسناد توسط افراد عالی مرتبه انجام می شود که برای آنها 6 ماه تا 3 سال حبس در نظر گرفته می شود. همچنین باید جزای نقدی بیشتری نسبت به افراد عادی پرداخت کنند. اگر کارمند دولت مرتکب جعل سند شود نیز بین 1 تا 5 سال برای وی حبس و جزای نقدی به صورت جداگانه در نظر گفته خواهد شد. مجازات جعل سند عادی در قانون جدید بر اساس ماده قانونی ذکرشده صورت می گیرد و ممکن است مجازات بر طبق شرایط هر پرونده و جرم مورد نظر متفاوت باشد. گاهی سوابق کیفری فرد متهم نیز در تعیین مجازات تاثیرگذار هستند.

2. مجازات جعل سند رسمی

فرد جاعل در جعل اسناد رسمی در تلاش است که امضاء، نوشته، سند، مدرک تحصیلی، پاسپورت و … را تغییر دهد یا آن را صورت تقلبی ارائه دهد. بدیهی است که جعل سند رسمی خلاف قانون است و به همین دلیل برای آن مجازات تعیین شده است. مجازات جعل سند رسمی نیز در قانون ذکر شده است و بر اساس آن عمل می شود.

افراد با استفاده از اسناد جعلی می توانند از خدمات و مزایایی استفاده کنند که به صورت قانونی متعلق به آن ها نیست. مثلا با جعل پاسپورت می توانند از کشور خارج شوند. این کار می تواند علاوه بر نقض قانون موجب وارد آمدن زیان به دیگر افراد نیز شود. به طور کلی انواع جعل سند رسمی دو دسته مادی و معنوی هستند.

1. جعل سند مادی

در جعل سند مادی جاعل سعی دارد که در ظاهر آن تغییراتی ایجاد کند. کارهایی مانند برش، رنگ آمیزی، تراش و … در جعل اسناد رایج هستند. این امکان وجود دارد که فرد جاعل امضای شخصی را جعل کند. مواردی مانند تغییر در اطلاعات سند یا نشانه های آن مانند مهر یا تمبر نیز از این دست جعل سند هستند. مجازات جعل اسناد با توجه به نوع جعل متفاوت هستند.

2. جعل سند معنوی

تغییر در مفاد و محتویات سند با نام جعل سند معنوی شناخته می شود. به عنوان مثال فرد جاعل در مواردی مانند تاریخ، شرایط، تعهدات و … تغییراتی ایجاد می کند. همچنین امکان اضافه کردن موارد یا حذف برخی از مفاد نیز وجود دارد. این تغییرات ممکن است به نفع شخص و ضرر دیگران باشند.

مجازات جعل سند مالکیت

همانطور که ذکر شد اغلب برای سند مالکیت اقدام به جعل سند می شود. این سند ممکن است که سند مالکیت خانه، زمین، باغ و … باشد. که در این رابطه می توانید با بهترین وکیل ملکی در تهران مشورت کنید. اقدامات مختلفی برای ارائه سند جعلی ممکن است صورت بگیرد. از تغییر تا حذف موارد در سند از این دست اقدامات هستند. حتی گاهی یک سند بدون اینکه وجود خارجی داشته باشد به صورت جعلی ساخته می شود. مجازات جعل سند مالکیت بر اساس قوانین ذکر شده شامل حبس و جزای نقدی می باشد.

باید در نظر داشت که نوع پرونده و سابقه متهم می توانند در تعیین مجازات دخیل باشند. به همین دلیل همواره میزان حبس یا جزای نقدی در مجازات جعل اسناد به صورت تقریبی ذکر می شوند. جزای نقدی هر ساله تعیین می شود و نمی توان رقم دقیقی برای آن در نظر گرفت.

حکم جعل اسناد و کلاهبرداری

مجازات جعل اسناد با عناوین دیگری مانند حکم جعل اسناد و کلاهبرداری نیز مطرح می شود. در واقع منظور این عبارت نیز مجازاتی است که برای جعل سند در نظر گرفته می شود. بدیهی است که با افراد جاعل برابر با مواد قانونی برخورد می شود. هر پرونده پیچیدگی های خاص خود را دارد و به همین دلیل ممکن است حکم جعل اسناد عادی و رسمی با هم متفاوت باشد. از این رو نمی توان مجازات ها را به صورت دقیق برای تمامی پرونده ها ذکر کرد. اغلب نیز این مجازات ها به صورت تقریبی بیان می شوند.

ماده قانونی جعل اسناد رسمی

در خصوص جعل اسناد رسمی یک ماده قانونی وجود دارد. بر طبق ماده 532 قانون مجازات اسلامی بین مجازات افراد عادی و افراد وابسته به ارگان های دولتی تفاوت وجود دارد. در نتیجه در صورتی که جعل توسط کارمندان دولت اتفاق افتد بین 1 تا 5 سال حبس برای فرد جاعل در نظر گرفته می شود. این ماده قانونی ملاک عمل برای تعیین مجازات های مربوط به جعل اسناد قرار می گیرد. در نتیجه بر همین اساس با جاعلان اسناد رسمی برخورد قانونی می شود.

مجازات جعل سند رسمی توسط سردفتر

همانطور که در خصوص مجازات جعل اسناد ذکر شد، اگر جاعل کارمند دولت یا وابسته به ارگان های دولتی باشد، برای وی مجازات متفاوتی در نظر گرفته‌می شود. سر دفتر نیز یکی از این افراد است که در یک ارگان دولتی مشغول به کار می باشد. در نتیجه باید بر اساس قانون با وی رفتار شود. با توجه به نوع پرونده و نوع جعل ممکن است مجازات متفاوتی برای سردفتر در نظر گرفته شود که معمولا از یک تا پنج سال حبس می باشد. این امکان وجود دارد که در کنار آن فرد جاعل مجبور به پرداخت جزای نقدی نیز شود.

رضایت شاکی در جرم جعل

گاهی افراد قربانی جعل و کسانی که به دلیل جعل اسناد از طرف دیگران دچار ضرر و زیان شده‌اند؛ تصمیم می گیرند که رضایت دهند! رضایت شاکی در جرم جعل می تواند موجب تخفیف در مجازات جعل اسناد شود؛ اما به دلیل اینکه جرم جعل جنبه عمومی دارد چندان تاثیری نخواهد داشت. اگر پرونده هنوز در مرحله دادسرا باشد این امکان وجود دارد که با رضایت شاکی پرونده مختومه اعلام شود. در این خصوص باید رضایت در دفترخانه یا دادسرا با حضور شاکی صورت بگیرد.

آیا جرم جعل سند عادی قابل گذشت است؟

در سال 1399 یک قانون تصویب شد که بر اساس آن امکان کاهش مجازات جرم جعل اسناد عادی وجود دارد. برای کاهش در مجازات هایی مانند حبس تعزیری چنین قوانینی هر از چند گاهی مصوب می شوند. در نتیجه امکان گذشت در خصوص جرم جعل سند عادی وجود دارد.

بر اساس ماده 106 قانون مجازات های اسلامی در صورتی که یک جرم قابل گذشت باشد و در مدتی که برای شکایت تعیین شده‌است، شکایتی در خصوص آن ثبت نشود، شاکی دیگر نمی تواند شکایت را به صورت کیفری مطرح کند. در چنین مواردی مرور زمان روی مجازات جعل اسناد موثر می باشد. بر همین اساس این امکان وجود دارد که تخفیفاتی در خصوص مجازات متهم اعمال شود.

کلام آخر

در حال حاضر شکایات بسیار زیادی در خصوص جعل اسناد عادی و رسمی به دادگاه ارائه می شود. مجازات جعل اسناد بر اساس مواد قانون مجازات اسلامی تعیین می شود و با توجه به نوع پرونده متفاوت است. حتی  نوع جعل سند نیز در تعیین مجازات آن موثر است. معمولا برای جعل اسناد رسمی و عادی مجازات هایی مانند حبس و پرداخت جزای نقدی در نظر گرفته‌می شود. گاهی با گذشت شاکی این امکان وجود دارد که جرم جعل قابل گذشت باشد. در برخی موارد نیز باید برای جرم از جنبه عمومی مجازات هایی تعیین شود حتی اگر شاکی رضایت دهد.